સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે ઉત્તરાખંડ અને ગુજરાતમાં સમાન નાગરિક સંહિતાના અભ્યાસ માટે સમિતિની રચના કાયદાકીય રીતે યોગ્ય છે. બંને રાજ્ય સરકારોના નિર્ણયને પડકારતી અરજી સુપ્રીમ કોર્ટે ફગાવી દીધી છે. કોર્ટે કહ્યું છે કે સમિતિની રચના બંધારણ દ્વારા રાજ્ય સરકારોને આપવામાં આવેલી સત્તાના દાયરામાં આવે છે. માત્ર સમિતિના બંધારણને પડકારી શકાય નહીં. અરજીકર્તા અનૂપ બરનવાલે કહ્યું હતું કે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ રાષ્ટ્રીય મુદ્દો છે. રાજ્યો દ્વારા આ અંગે અભ્યાસ કરાવવાની જરૂર નથી. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ અને જસ્ટિસ પીએસ નરસિમ્હાની બેન્ચે અરજીને પાયાવિહોણી ગણાવી હતી.
CJIએ આ વાત કહી
મુખ્ય ન્યાયાધીશે બંધારણની સમવર્તી સૂચિમાં લગ્ન અને દત્તક લેવા જેવા મુદ્દાઓ સાથે સંબંધિત કાયદાનો ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે કહ્યું, “સમવર્તી સૂચિની એન્ટ્રી 5 જુઓ. તમે એમ ન કહી શકો કે રાજ્ય સરકારોને આ વિષય પર કાયદો બનાવવાનો અધિકાર નથી. કોઈપણ રીતે, સમિતિની રચના માત્ર અભ્યાસ માટે કરવામાં આવી છે. તેને પડકારવાનો કોઈ રસ્તો નથી. તેનો કોઈ આધાર નથી. બંને રાજ્ય સરકારોએ જે કર્યું છે તે બંધારણની કલમ 162 હેઠળ રાજ્યોને આપવામાં આવેલા અધિકાર હેઠળ યોગ્ય છે.”
સમિતિ મે મહિનામાં ઉત્તરાખંડ સરકારને રિપોર્ટ સોંપી શકે છે
ઉત્તરાખંડ સરકારે 27 મે 2022ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટના ભૂતપૂર્વ જસ્ટિસ રંજના પ્રકાશ દેસાઈની અધ્યક્ષતામાં નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરી હતી. આ સમિતિને રાજ્યમાં સમાન નાગરિક સંહિતાના અભ્યાસ અને અમલીકરણની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. આ કમિટી મે 2023 સુધીમાં પોતાનો રિપોર્ટ સરકારને સુપરત કરી શકે છે. સમિતિનો કાર્યકાળ વધુ છ મહિના માટે લંબાવવામાં આવ્યો હતો. આ મામલે આવો નિર્ણય લેનાર ઉત્તરાખંડ દેશનું પ્રથમ રાજ્ય છે. ગયા વર્ષે 29 ઓક્ટોબરે ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણી પહેલા, રાજ્ય સરકારે સમાન નાગરિક સંહિતાના અમલીકરણનો અભ્યાસ કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો.
ગૃહમંત્રી અમિત શાહનું UCC અંગે નિવેદન
ગુજરાત ઉપરાંત, હિમાચલ પ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણી 2022 ના ચૂંટણી પ્રચારમાં સમાન નાગરિક સંહિતા ભાજપના પ્રચારનો ભાગ હતો. ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું હતું કે ભાજપ ચર્ચા અને ચર્ચા બાદ સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે જનસંઘના સમયથી ભાજપ પાસે આ અંગે વચન છે. ટાઇમ્સ નાઉ સમિટમાં ગૃહ પ્રધાન શાહે કહ્યું હતું કે ભાજપ સિવાય બંધારણ સભાએ સંસદ અને રાજ્ય સરકારોને યોગ્ય સમયે સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવાની સલાહ આપી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે ધર્મનિરપેક્ષ દેશમાં કોઈ કાયદો ધર્મ પર આધારિત ન હોવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે આજે ભાજપ સિવાય કોઈ પક્ષ તેના પક્ષમાં નથી, આ મુદ્દે સ્વસ્થ ચર્ચા થવી જોઈએ.
UCC પર કાયદાની માંગ કરતી અરજી પર કેન્દ્રએ આ જવાબ આપ્યો
તમને જણાવી દઈએ કે ગયા ઓક્ટોબરની શરૂઆતમાં કેન્દ્ર સરકારે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડને લઈને સુપ્રીમ કોર્ટમાં એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી. આમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે સરકાર યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ પર કાયદો બનાવવા માટે સંસદને કોઈ નિર્દેશ આપી શકે નહીં. એક વરિષ્ઠ વકીલ અશ્વિની ઉપાધ્યાયે સર્વોચ્ચ અદાલતમાં સમાન નાગરિક સંહિતા પર કાયદો બનાવવાની માંગ કરતી અરજી દાખલ કરી હતી, જેના જવાબમાં કેન્દ્રએ એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી. અશ્વિની ઉપાધ્યાયની અરજીમાં ઉત્તરાધિકાર, લગ્ન, છૂટાછેડા, વારસો, દત્તક, ભરણપોષણ અને ભરણપોષણ સંબંધિત વ્યક્તિગત કાયદાઓમાં એકરૂપતાની માંગ કરવામાં આવી હતી.
