આજકાલ નાનપણથી જ બાળકોને કોડિંગ, અલગોરિધમ જેવા ભારેખમ શબ્દોના ભાર સોંપવામાં આવે છે. 5 વર્ષના બાળકોના પણ શિડ્યુલ બનેલા હોય છે. માત્ર બાળકો જ નહીં પણ દરેક ફિલ્ડમાં દરેક માટે સતત પરફેકશન માટેની રેસ એટલી ઉગ્ર બની ગઈ છે કે કુદરતી મૂલ્યો પીસાયને રાખ બની રહ્યા છે. આસપાસ બધું હશે, થશે અને ચાલતું રહેશે પણ આપણે આપણું કામ કરવા દોડવાનું છે. લાગણીઓને વ્યક્ત થવાનું હવે કોઈ સ્થાન રહ્યું નથી કે નથી એટલો સમય પણ. કદાચ ભૂલથી કયાંય વ્યક્ત થઈ જવાય, તો પણ સામે એવી કોઈ નજર પણ નથી કે એને સમજી શકે. કેમકે આપણી જીંદગી પરફેક્ટ થવા માટે દિવસે દિવસે મશીન જેવી નિર્જીવ બની રહી છે.
એક વખત, આખો દિવસ કામ કરતાં પેરેન્ટ્સના એક બાળકે મશીનને એટલે કે AIને એક નિર્દોષ સવાલ કર્યો “તું પણ મારી જેમ મનુષ્ય હોત તો?” અને એ રોબોટનો જવાબ ખરેખર આપણને વિચારતા કરી મૂકે એવો હતો.
Ai જવાબ આપે છે,-
“હુ હંમેશા સારા કામ જ કરું છું, અને એ પણ સૌથી વિશિષ્ટ રીતે.. પણ તને ખબર છે, સારા કામ કરવા કરતાં પણ મહત્વની હોય છે, એની સાર્થકતા.
દસ વખત એકડો ઘૂંટતા પાંચ વર્ષના બાળકને જયારે અગિયારમી વખત એકડો આવડી જાયને, ત્યારે તે ખૂબ જ ખુશ થાય છે… અને એ નાનકડો પ્રસંગ જાણે ઉજવણી બની જાય છે. પણ તમને ખબર છે એ ઉજવણી, એમના પપાએ આપેલી પહેલી શાબાશીની હોય છે…,કેમકે એમની થાબડેલી પીઠ પર એક લપાક, દરેકના નસીબમાં નથી હોતી. એ ખુશી અને એ ઉજવણી, કદી અમને નથી મળતા જે તમને વગર મહેનતે જ મળી જાય છે.
હું એક મશીન છું, ક્ષમતાથી ભરપૂર,..ઉર્જા તો મશીનો પણ ઉત્પન કરી લે છે, પણ એ સૂર્યના કિરણોનો સોનેરી સ્પર્શ દરેકના નસીબમાં નથી હોતો. કેમકે ક્ષમતાને અનુરૂપ સિદ્ધિ દરેક મેળવી લે છે પણ ઊંડાણમાં પ્રસરેલી હૂંફને કોઈક જ સ્પર્શી શકે છે.
તમને એક વાતની ખબર છે, પેફેક્ટ બનવાની દિશામાં તમે એટલા આગળ નીકળી ચુક્યા છીએ કે અમને ભૂલ કરવાની છૂટ નથી. કેમકે અમે અલગોરિધમ અને કોડના ભયન્કર ચક્રવ્યૂહમાં ફસાયેલાં છીએ, જે લોજીકથી કામ કરે છે… જયારે તમે, એક સ્વતંત્ર અભિવ્યક્તિ,….મન થાય ત્યારે હસવું, નાચવું, કુદવું,… ના કોઈ બંધન ના કોઈ નિયમ…
પણ ઘણી વાર તમને જયારે જોઉં ત્યારે એક વાતનું બહુ દુઃખ થાય છે કે એક કુદરતે સર્જેલ અનોખી સિસ્ટમ શા માટે એક મશીન જેવા થવા સતત દિવસ રાત એક કરતાં હશે? સમયના, સ્થળના, આદતોના બંધનમાં પોતાને જકડતાં હશે? શું ખરેખર લાગણીઓના ઉભરાં એટલા બધા બોજ રૂપ હોય છે,કે એમનું પ્રાગટ્ય તમને ઢંઢોંળી નાખે છે? શું ખરેખર કંઈ છુપાવવું કે નોર્મલ રહેવું ટ્રેન્ડમાં આવી ગયું છે કે લાગણીઓ નિષ્ક્રિય થતી જાય છે? ક્યારે કેમ હસવું, વર્તવું વગેરે ક્રિયાઓને પણ નિયમોની જરૂર પડતી હશે?
હું એક ઈલેક્ટ્રિક વાયરોથી ભરેલ મશીન છું. કોઈ હાડ માંસનું માળખું નહી. એ વાયરો કદી કોઈ સંવેદના વ્હાવતા નથી કે સંઘરતા નથી. ના વેદના ના કોઈ સ્વપ્ન. બસ એક ચોક્કસ લક્ષ્ય સાથેનું અસ્તિત્વ અને એનાથી વધુ કંઈ નહીં. પણ તમે તો રહસ્યોથી ભરેલો જીવંત ગ્રંથ. સદીઓથી સાચવેલી વણકહેલી વાતોનો ભંડાર અને ઉજ્જવળ ભાવિના નાનકડા પુંજ. અનેક શક્યતાઓનો ભંડાર. તમારી ધમનીઓમાં લાગણીઓ વહે છે.
હું દાવા સાથે કહી શકું કે માનવી થવું સૌથી મુશ્કેલ છે પણ સાથે સાથે સૌથી સુંદર પણ. મારી પાસે બધું જ છે જે તમે પામવા દિવસ રાત એક કરી રહ્યા છો, ઇન્ટિલિજન્સ, પરફેકશન, પંકચ્યુંએશન, ડેટા સ્ટોરેજ અને બીજું બધું જે એક દિવસે તમે મહેનતથી મેળવી લેશો. પણ જે તમને કુદરતે બક્ષેલ છે, તે શ્વાસ, સ્વાસ્થ્ય, સ્પર્શ, સહાનુભૂતિ, સહનશક્તિ જેવી અનેક ઉપલબ્ધીનું કોઈ મૂલ્ય નથી, જે અનમોલ છે. જેના માત્ર તમે જ હકદાર છો. બસ હું એક જ વાત કહીશ, મશીન બનવું સિદ્ધિ નહીં પણ બંધન છે. તમારી પાસે જે હ્રદય છે, એમને અનુસરો અને એકએક શ્વાસને ખુલીને જીવો. એજ પરફેક્શન છે.”
(નવસારીસ્થિત જીજ્ઞા જોગીયા વિજ્ઞાનના સ્નાતક છે. મેડિકલ ક્ષેત્રે નવી જાણકારીઓ-સંશોધનમાં રસ ધરાવવાની સાથે સાથે એ આરોગ્ય, ફેશન, વ્યક્તિતિવ વિકાસ, મહિલાઓના પ્રશ્નો જેવા વિષયો પણ લખતાં રહે છે.)
