દુનિયામાં ફરતી વખતે નાની કેબિન સાઈઝની બેગ સાથે ફરવામાં મારું જીવન વીતી ગયું. `જેટલો ઓછો સામાન તેટલો વધુ આરામ’ એ તત્વ અંગીકાર કર્યું અને પ્રવાસ એ જ મારું જીવન હોવાથી તે સુખમાં વીત્યું.
`વૉક પર આવવું છે?’ `નહીં રે, મને હમણાં લખવું છે, અગિયાર વાગ્યાની ડેડલાઈન છે.’ `ઓકે હું જાઉં છું, આજે શેની પર લખી રહ્યા છો?’ `મોર્નિંગ વૉક’ મેં કહ્યું અને ખુરશીમાંથી ઊભી થઈ. `સુધીર ઊભો રહે, મોર્નિંગ વૉક પર લખવાનું અને મોર્નિંગ વૉકની દાંડી મારવાની? યે નહીં હો સકતા, બોલે તેમ ચાલે’ મારી અંદર એકદમ સંત ભાવના જાગૃત થઈ. ખુરશીમાં બેસીને મોર્નિંગ વૉક પર બોલવાનું આ વિરોધાભાસ મને ગમતો ન હતો. મોકળાશ મનથી અને ઉત્સાહથી ઊભી થઈ અને મોર્નિંગ વૉક કરી આવી. એકવાર વૉક થઈ ગયા પછી શરીરમાં સો હાથીનું બળ આવે છે, મનમાં ઉત્સાહના ફૂવારા ફૂટવા લાગે છે, નવા-નવા વિચાર મનમાં આવવા લાગે છે, દિવસ એકદમ મસ્ત વીતે છે.
સાંજે `લવ યુ જિંદગી’ એમ ખુશીથી કહેવાનું મન થાય છે. હવે આટલા બધા મોર્નિંગ વૉકના ફાયદા છે, પણ તે મોર્નિંગ વૉકને નિત્યક્રમમાં અપનાવતાં જીવનની ચાળીશી આવી ગઈ. મોર્નિંગ વૉક માટે ચોક્કસ સારો સમય કયો તેની પર ચર્ચાસત્ર થયા. મોર્નિંગ વૉક માટે કયા શૂઝ સારા? વચ્ચે જ જોગિંગ અથવા રનિંગ કરવાનું મન થાય તો? એવા કમ્બાઈન્ડ બેનિફિટ્સવાળા શૂઝ હોય છે? તો પછી શૂઝનો કલર કયો લેવાનો? બે-ત્રણ રંગના બે-ત્રણ બ્રાન્ડેડ કંપનીના શૂઝ લેવા જોઈએ? જે શૂઝનું તે જ કપડાંનું. કોટન કે સિંથેટિક? લૂઝ કે ફિટ, એન્કલ લેંગ્થ કે શોર્ટસ? કલરફૂલ કે બ્લેક એન્ડ વ્હાઈટ? બાપ રે બાપ! કબાટનો એક મોટો ભાગ આ મોર્નિંગ વૉકનાં કપડાંથી જ ભરાઈ ગયો. આ બધું અહીં અટક્યું નહીં. નવા જમાનામા નવી-નવી ટેક એસેસરીઝ આવી અને મોર્નિંગ વૉકના સમયે ચાલતી વખતે આપણે સ્માર્ટ અને એકદમ ન્યૂ એજ પર્સન દેખાવા નહીં જોઈએ?
આ વિચારથી ગ્રસ્ત પછી રિસ્ટ વોટર બોટલ, બેલ્ટ બેગ ફેની પેક, હેડ બેન્ડ્સ, હેટ, આર્મ બેન્ડ્સ, ઈયર મફ્સ, હેડફોન્સ અથવા એર પોડ્સના સપોર્ટથી કબાટમાં વધુ જગ્યા રોકાઈ. આ બધું પહેરીને પહેલા દિવસે હું જ્યારે વૉક પર જવા તૈયાર થઈ ત્યારે મને એસ્ટ્રોનોટ હોવા જેવું લાગ્યું. પગ, કમર, કાંડા, હાથ, ગળું, માથું આ બધાનો કબજો કોઈકને કોઈક વસ્તુએ લીધો હતો. એટલે કે, મોર્નિંગ વૉક પર જતા સમયે હલકું લાગવું જોઈએ, તેને બદલે હું એકાદ ભારે વસ્તુ હોય તેમ લાગવા માંડ્યું. આને કારણે પરિણામ પણ તે જ આવ્યું. મોર્નિંગ વૉક બંધ થયો. પહેલાં જ બધી વસ્તુઓ શોધવામાં અને લાવવામાં દમ નીકળી ગયો હતો અને તે પહેર્યા પછી તો જડત્વ આવી ગયું હોય તેવું લાગ્યું. તેમાં મારો વધુ એક પ્રોબ્લેમ. વૉક કરતાં-કરતાં મોબાઈલ પર પોડકાસ્ટ સાંભળવા માટે એરપોડ્સ નહીં જોઈએ? જો કે મારા કાનમાં ગમે-તેમ કરીને એરપોડ્સ ફિટ થયા નહીં. મેં અને સુનિલાએ યુ.એસ.એ.માં અનેક સ્ટોર્સ ખૂંદી કાઢ્યા પણ મારા કાનમાં જનારા એરપોડ્સ કાંઈ મળ્યા નહીં. તે એપલના સેલ્સમેનને પૂછ્યું, `આઈ શૂડ સૂ યુ ફોર નોટ મેકિંગ ધ ડિઝાઈન સૂટેબલ ફોર ઓલ.’ તે પણ તેટલો જ હાજર જવાબી હતો. તેણે કહ્યું, `ધીઝ આર ફોર નોર્મલ પીપલ.’ સુનિલાએ કહ્યું, `ઈના તારા કાન નાના છે. તું હલકા કાનની.’ કશું પણ સાંભળવું પડે છે.
જો અર્થ અલગ હોય તો પણ અહીં મેં તે બદલી નાખ્યો. હલકા કાનની હોવાથી, એક કાનથી સાંભળવાનું, બીજા કાનથી કાઢી નાખવાનું. જો કે એપલે નહીં કર્યું તેથી શું થયું, સુધીર એકવાર જર્મનીમાં ગયો હતો, ત્યાંથી તે `શોક્સ’ના હેડફોન્સ લાવ્યો અને મારો પ્રશ્ન ઉકેલાઈ ગયો. મારા કાન પર ઈલાજ મળી ગયો. હવે તો `બોસ’ કંપનીએ પણ કાનમાં બંધ બેસે તેવાં એરફોન્સ રજૂ કર્યા છે. તે ક્યારે લેવા તેની હું તક શોધી રહી છું. એ બાબતનો બહુ સંતોષ થયો કે અમારા જેવા આ સો કોલ્ડ સબનોર્મલ-એબ્નોર્મલ કાન પર કોઈક કામ કરતું હતું. અમારી દખલ લેતું હતું અને ત્યાં જ જાણે દુનિયા જીત્યાનો આનંદ મળ્યો. નવા-નવા નવ દિવસ એટલે આ એસેસરીઝવાળી બધી બાબતો પહેરીને મોર્નિંગ વૉક કરવાનો ઉત્સાહ નવ દિવસ પણ ટક્યો નહીં અને આ બધી બાબતનું ઘેલું છોડીને હું રાબેતા મુજબ મારા સાદા સિંપલ અવતારમાં મોબાઈલ અને શોક્સના હેડફોન્સની સહાયથી વૉક કરવા લાગી. આ પછી મોર્નિંગ વૉક પર ક્યારેય દાંડી મારવાનું મન થયું નહીં.
દુનિયામાં ફરતી વખતે નાની કેબિન સાઈઝની બેગ સાથે ફરવામાં મારું જીવન વીતી ગયું. `જેટલો ઓછો સામાન તેટલો વધુ આરામ’ આ તત્વ અંગીકાર કર્યું. પ્રવાસ એ જ મારું જીવન હોવાથી તે સુખમાં વીત્યું. આ નાની બેગમાં પણ મોર્નિંગ વૉકનો ટ્રેક સૂટ અને સ્વિમિંગ કોશ્ચ્યુમ રાખતી હોય છે. શૂઝ પગમાં જ રહેતા જેથી ફક્ત એક નોર્મલ ફૂટવેરને જગ્યા આપવી પડતી. પર્યટકોને હું આ મિનિમાલીઝમની સલાહ આપતી નથી, કારણ કે તેમને જરૂરી સજવાનું ધજવાનું રુઆબ છાંટવાનું, ભરપૂર ફોટોઝ પાડવાના, તે ફેસબુક ઈન્સ્ટા પર મૂકવાના અને તે બધાંનો મન મૂકીને આનંદ લેવાનો. જો કે તે છતાં બહુ ભારે બેગ લેવી નહીં, મિડિયમ સાઈઝની ફોર વ્હીલ સૂટકેસ જ હોવી જોઈએ. પ્રવાસમાં બોજ લઈને થાકવાનું નહીં. હવે તમે ટુર પર હોય ત્યારે મોર્નિંગ વૉક કરવા માગતા હોય તો સામાન્ય રીતે મોટાભાગના લોકો માટે તે અશક્ય છે. તે માટે પછી તમને કસ્ટમાઈઝડ હોલીડેની જ મદદ લેવી પડશે. ગ્રુપ ટુરમાં અમારે તેમને એટલું બધું બતાવવાનું હોય છે કે આ ટુર પ્રકારમાં મોર્નિંગ વૉકનો સમય જ હોતો નથી. અર્થાત, અમુક ઉત્સાહી લોકોને વહેલા ઊઠવાની આદત હોય છે તેઓ મોર્નિંગ વૉક માટે ટુરમાં પણ સમય વિતાવે છે.
એકમાત્ર ધ્યાન રાખવાનું એ કે મોર્નિંગ વૉક પર જતી વખતે સુરક્ષિત સ્થળે જ વૉક કરવાનું. નિર્જન સ્થળે જવાનું નહીં. ટુર મેનેજરને કહીને જવાનું. આ જ રીતે વૉક કરતી વખતે ફૂટપાથ, ઝેબ્રા ક્રોસિંગ, સિગ્નલ્સનો જ આધાર લેવાનો, વચ્ચે-વચ્ચે ક્યાંય પણ ક્રોસિંગ અથવા હાઈવે પર મોર્નિંગ વૉક કરવાનું નહીં. એટલે કે, મારાથી આ મૂરખાઈ અથવા અતિશાણપણ થઈ ગયું છે. કશું થયું નહીં પણ સરિયામ જે કાંઈ ઘટના બને છે તે જોઈને રૂવાડાં ઊભાં થઈ જાય છે. યુ.એસ.એ.માં યુરોપમાં ક્યાંય પણ હું જતી ત્યારે મોર્નિંગ વૉકનું ભૂત માથામાં એટલું રહેતું કે સવારે છ-સાડા છ વાગ્યે બહાર નીકળીને કમ સે કમ દોઢ કલાક વૉક કરવાનું. તે સમયે દુનિયા એટલી અસુરક્ષિત નહોતી, જેથી ચાલી ગયું એમ કહી શકાય. એટલે કે, આખી દુનિયા અસુરક્ષિત નથી. અમસ્તા જ ગભરાવવાનું નહીં. સાવધાની રાખવાની, સાવચેત રહેવાનું એટલું જ. દુનિયામાં અનેક સ્થળે મોર્નિંગ વૉક કર્યો. જો કે મોર્નિંગ વૉક માટે મનગમતી જગ્યા એટલે સ્વિત્ઝર્લેન્ડનું કોઈ પણ ગામ, આપણા ભારતનું મનાલી, ખાસ કરીને હિડિંબા ટેમ્પલની પાછળનું પાઈન ફરનું જંગલ, લંડનનો કેન્સિંગ્ટન પાર્ક, સ્કોટલેન્ડ અને ન્યૂઝીલેન્ડમાં કોઈ પણ ગામ, ઓસ્ટ્રેલિયાનો સિડની હાર્બર બ્રિજ અને ઓપેરા હાઉસનો વિસ્તાર… આ સ્થળે ગયા પછી મોર્નિંગ વૉક કર્યો નહીં એવું બને જ નહીં.
થોડા દિવસ પૂર્વે ગોરેગાવની શકુમાઈ ચુરી અમારી હિતચિંતક અને સાસુજીની માસિયાઈ બહેન મળવા આવી હતી. ઉંમર 90 વર્ષ, પણ મેં તેને ચાળીસ વર્ષ પૂર્વે જોઈ તેવી જ તે દેખાતી હતી. કડક અવાજ, બોલવામાં તે જ ઉત્સાહ, ટટ્ટાર ઊભા રહેવાનું, પીઠ બિલકુલ વાંકી નહીં. `શકુમાઈને પૂછ્યું, `શું ખાય છે તું અને ચોક્કસ શું કરે છે કે ૯૦માં પણ મને તું એકદમ ચાળીસ વર્ષ પૂર્વે હતી તેવી જ દેખાય છે? ‘મને લાગ્યું શાકભાજી, ફળો ડાયેટ એવું અમારી જેમ મોટું ટાઈમટેબલ તે કહેશે, કારણ કે મને તે જાપાન અથવા દુનિયાના અન્ય ઠેકાણાના `બ્લુ ઝોન્સ’માંથી આવી હોય તેવું લાગ્યું. એટલે કે જીન્સ આ એક ભાગ હતો, બીજું શું તે સાંભળવા અમે ઉત્સુક હતા. આમ તો ડાયેટ જેવું કશું નહોતું, તે બધાં પ્રકારની શાકભાજી ખાતી નહોતી. પણ એક બાબત તેણે કહી તે એટલે વૉક. તે બહુ ચાલે છે. મોર્નિંગ વૉક-ઈવનિંગ વૉક-ઈન બિટવિન વૉક આ શક્ય ત્યારે તે કરતી જ રહે છે. તે સ્થળે બેઠેલા અમે બધાની સામે મોર્નિંગ વૉકનું મહત્વ શકુમાઈએ દાખલા સહિત ઊભું કરી દીધું.
મોર્નિંગ વૉક શરીર માટે, મન માટે, સારા વિચારો માટે, સમાજ માટે અને દેશ માટે મહત્વનું ઘટક છે એવું મને લાગે છે. શરીર તંદુરસ્ત તો મન હકારાત્મક અને તેથી સમાજ અને દેશ શક્તિવાન. વધુ એક કનેકશન મોર્નિંગ વૉકનું મને મળ્યું તે એ કે જે ગામમાં, જે શહેરમાં, જે રાજ્યમાં અને જે દેશમાં આપણા જેવી સામાન્ય જનતા મોર્નિંગ વૉક કરી શકે તે ગામ, શહેર, રાજ્ય અને દેશ સુરક્ષિત.
(વીણા પાટીલ)
veena@veenaworld.com
(વીણા પાટીલ, નીલ પાટીલ અને સુનિલા પાટીલના દર અઠવાડિયે અખબારોમાં પ્રસિદ્ધ થતા લેખ વીણા વર્લ્ડની વેબસાઇટ veenaworld.com પર વાંચવા માટે ઉપલબ્ધ છે.)
