બોલિવૂડ અભિનેત્રી સોનાક્ષી સિન્હા અને અભિનેતા ઝહીર ઈકબાલના લગ્ન બાદ સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ ફરી એકવાર ચર્ચામાં આવ્યો છે. 1954માં બનેલો આ કાયદો સમાજની પરંપરાગત રીતોથી અલગ ધર્મ અથવા દેશની વ્યક્તિ સાથે લગ્ન કરનારાઓને સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે. સોનાક્ષી-ઝહીર પહેલા પણ બોલિવૂડમાં ઘણા કલાકારો અને અભિનેત્રીઓએ સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ હેઠળ લગ્ન કર્યા છે. કરીના કપૂર ખાન- સૈફ અલી ખાન અને સોહા અલી ખાન- કુણાલ ખેમુએ પણ આ કાયદા હેઠળ લગ્ન કર્યા હતા. ત્યારે જાણીએ કે સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ શું છે, તેની શું જોગવાઈઓ છે, આ કાયદા દ્વારા કોણ લગ્ન કરી શકે છે અને લગ્ન પછી પતિ-પત્નીને કયા અધિકારો મળે છે.
સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ 1954 હેઠળ અલગ-અલગ ધર્મ, દેશો અથવા કોઈપણ ધર્મમાં માનતા ન હોય તેવા લોકો એકબીજા સાથે લગ્ન કરી શકે છે. આ કાયદો આવા લગ્નોને માન્યતા આપે છે અને લગ્ન કરનાર લોકોને કાનૂની રક્ષણ પૂરું પાડે છે. ઈન્ડિયા ટીવી ડોટ.કૉમના અહેવાલ મુજબ વકીલ સંજય ચઢ્ઢાના જણાવ્યા અનુસાર, સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ વિવિધ ધર્મો અને જાતિના લોકો વચ્ચેના વૈવાહિક સંબંધોને કાનૂની માન્યતા આપે છે. આ કાયદા દ્વારા બે અલગ-અલગ ધર્મના લોકો ધર્મ બદલ્યા વિના લગ્ન કરી શકશે. તેમને હિંદુ-મુસ્લિમ કે અન્ય કોઈ રીતે લગ્ન કરવાની જરૂર નથી.
સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ માટે મહત્વની બાબતો
- સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ દ્વારા લગ્ન કરવા માટે બંને લોકોની કાયદેસરની ઉંમર હોવી જરૂરી છે.
- છોકરીની ઉંમર 18 વર્ષથી વધુ અને છોકરાની ઉંમર 21 વર્ષથી વધુ હોવી જોઈએ.
- લગ્ન કરનાર બંને વ્યક્તિની માનસિક સ્થિતિ સારી હોવી જોઈએ
- લગ્ન સમયે બંને અપરિણીત અથવા છૂટાછેડા લીધેલા હોવા જોઈએ. આ બંને પાસે પહેલાથી જ કોઈ અન્ય પાર્ટનર ન હોવો જોઈએ.
- લગ્નના 30+ દિવસ પહેલા અધિકારી પાસે જઈને આ માટે રજીસ્ટ્રેશન કરાવવું પડશે.
લગ્ન કેવી રીતે થાય છે?
સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ હેઠળ લગ્ન મેરેજ ઓફિસરની સામે થાય છે. લગ્ન અધિકારી સામાન્ય રીતે સબ-રજિસ્ટ્રાર હોય છે. આ સાથે લગ્ન સમયે ત્રણ સાક્ષીઓ પણ હાજર હોય છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, કોઈપણ ધર્મ અનુસાર કોઈ ધાર્મિક વિધિઓ થતી નથી. ઔપચારિકતા પૂર્ણ થયા પછી, લગ્ન અધિકારી લગ્ન પ્રમાણપત્ર જારી કરે છે.
પતિ-પત્નીને કયા અધિકારો છે?
અન્ય લગ્નની જેમ, વિશેષ લગ્નમાં પણ પતિ-પત્નીને સમાન અધિકાર હોય છે. બંને કાનૂની સુરક્ષા અને મિલકત પણ વહેંચે છે. સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ હેઠળ લગ્નના 30 દિવસ પહેલા રજિસ્ટ્રેશન કરાવવું પડે છે. આનાથી લગ્નને કાનૂની માન્યતા મળે છે અને લગ્નનો પુરાવો પણ બને છે.
