વિમાન દુર્ઘટનામાં તથ્ય આવશે સામેઃ બ્લેક બોક્સ મળ્યું

અમદાવાદઃ એર ઇન્ડિયાનું બોઇંગ 787-8 ડ્રીમલાઇનર વિમાન ગુરુવારે તૂટી પડ્યું હતું. આ ગોઝારી દુર્ઘટનામાં અત્યાર સુધીમાં કુલ 265 લોકોનાં મોત થયાની પુષ્ટિ થઈ છે. એ દરમિયાન તપાસ એજન્સીઓને સર્ચ ઓપરેશન દરમિયાન કાટમાળમાંથી બ્લેક બોક્સ મળી આવ્યું છે. આ બોક્સથી પ્લેન દુર્ઘટના કયા કારણોસર થઈ તેનું કારણ સામે આવી શકશે. વિમાનના બ્લેક બોક્સને ટેક્નિકલ ભાષામાં ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર કહેવામાં આવે છે.

બ્લેક બોક્સ એટલે શું?

બ્લેક બોક્સતે વિમાન સંબંધિત મહત્ત્વપૂર્ણ ડેટા રેકોર્ડ કરે છે. તેમાં ફ્લાઇટ ડેટા જેમ કે વિમાનની ગતિ, ઊંચાઈ, એન્જિનનો થ્રસ્ટ વગેરે અને કોકપિટ ઓડિયો (પાયલટની વાતચીત) રેકોર્ડ થાય છે. બ્લેક બોક્સમાં ખાસ પ્રકારના સ્પેશિયલાઇઝ્ડ રેકોર્ડરનો ઉપયોગ થાય છે. આ રેકોર્ડર ભીષણ દુર્ઘટનાની સ્થિતિમાં પણ નુકસાન ન થાય તે રીતે ડિઝાઇન કરવામાં આવેલું હોય છે. તેનું બહારનું કવચ એકદમ મજબૂત હોય છે. તે આગ, પાણી અને તીવ્ર પ્રભાવને સહન કરી શકે છે.

બ્લેક બોક્સ નારંગી રંગનું હોય છે

બ્લેક બોક્સ સામાન્ય રીતે નારંગી રંગનું હોય છે. તે નારંગી રંગનું હોવાથી દુર્ઘટના જેવી પરિસ્થિતિમાં તેને શોધવું સરળ બને છે. બ્લેક બોક્સ સ્ટીલ અને ટાઇટેનિયમથી બનેલું હોય છે. તે વિવિધ પ્રકારનાં સિગ્નલો, વાતચીત અને ટેકનિકલ ડેટા રેકોર્ડ કરે છે. તેમાં બે પ્રકારના રેકોર્ડર છે. ડિજિટલ ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર  અને કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર.

કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડરમાં પાયલોટ અને તેના સાથીદારો વચ્ચે થતી વાતચીત અને અન્ય અવાજો રેકોર્ડ થાય છે. તે કોકપિટ અને ATC (એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ) વચ્ચે રેડિયો પર થતી વાતચીતને પણ રેકોર્ડ કરે છે. એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ એટલે ગ્રાઉન્ડ સ્ટાફ જે પાયલોટને ફ્લાઇટ ઉડાવવામાં મદદ કરે છે. તે સમગ્ર ફ્લાઇટ દરમિયાન રેડિયો દ્વારા પાયલોટ સાથે સંપર્કમાં રહે છે.

રાજ્યની ATSને અમદાવાદ વિમાન દુર્ઘટનાના કાટમાળમાંથી ડિજિટલ વિડિયો રેકોર્ડર મળી આવ્યું છે. જે આ ભયાવહ દુર્ઘટનાની તપાસમાં અત્યંત મહત્ત્વપૂર્ણ પુરાવો બની શકે છે.