અમેરિકા: અઝરબૈજાન અને આર્મેનિયાએ અમેરિકાની મધ્યસ્થીથી થયેલા ઐતિહાસિક શાંતિ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેનાથી દાયકાઓથી ચાલતા સંઘર્ષનો અંત આવ્યો છે. વ્હાઇટ હાઉસ ખાતે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની હાજરીમાં આ કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, જે બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય આર્થિક સંબંધોને મજબૂત બનાવશે.
બે જૂના હરીફો અઝરબૈજાન અને આર્મેનિયાએ શુક્રવારે અમેરિકાની મધ્યસ્થીથી થયેલા ઐતિહાસિક શાંતિ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ બેઠક વ્હાઇટ હાઉસમાં અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની હાજરીમાં યોજાઈ હતી. આ કરારનો હેતુ માત્ર દાયકાઓ જૂના સંઘર્ષનો અંત લાવવાનો જ નહીં, પરંતુ બંને દેશો વચ્ચે આર્થિક સહયોગ અને રાજદ્વારી સંબંધોને મજબૂત બનાવવાનો પણ છે. આ કરાર ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર માટે એક મોટી સિદ્ધિ છે અને તે રશિયામાં ગભરાટ ફેલાવશે તે નિશ્ચિત છે, જે આ ક્ષેત્રને તેના પ્રભાવના ક્ષેત્રમાં માને છે.
ટ્રમ્પે હસ્તાક્ષર સમારોહમાં કહ્યું, “અમે 35 વર્ષ સુધી લડ્યા, હવે અમે મિત્રો છીએ … અને લાંબા સમય સુધી મિત્રો રહીશું.” સમારોહમાં ટ્રમ્પ સાથે અઝરબૈજાનના રાષ્ટ્રપતિ ઇલ્હમ અલીયેવ અને આર્મેનિયાના વડા પ્રધાન નિકોલ પશિન્યાન પણ હતા.
સંઘર્ષની પૃષ્ઠભૂમિ
બંને દેશો વચ્ચેના વિવાદનું મૂળ નાગોર્નો-કારાબાખ પ્રદેશ છે, જે અઝરબૈજાનનો ભાગ હોવા છતાં, વંશીય રીતે આર્મેનિયન વસ્તી ધરાવતો વિસ્તાર હતો. 1980ના દાયકાના અંતમાં, તે આર્મેનિયાના સમર્થનથી અલગ થઈ ગયું. 2023માં, અઝરબૈજાને સંપૂર્ણ નિયંત્રણ પાછું મેળવ્યું, ત્યારબાદ લગભગ 1 લાખ વંશીય આર્મેનિયનો આર્મેનિયા ગયા.
ટ્રમ્પે કહ્યું કે બંને દેશોએ લડાઈ બંધ કરવા, રાજદ્વારી સંબંધો શરૂ કરવા અને એકબીજાની પ્રાદેશિક અખંડિતતાનો આદર કરવા પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી છે. આ કરાર દક્ષિણ કાકેશસમાંથી પસાર થતા વ્યૂહાત્મક ટ્રાન્ઝિટ કોરિડોર માટે યુએસને વિશેષ વિકાસ અધિકારો પણ આપે છે. વ્હાઇટ હાઉસે કહ્યું કે આનાથી ઊર્જા અને અન્ય સંસાધનોની નિકાસમાં વધારો થશે.
બંને નેતાઓએ ટ્રમ્પને નોબેલ માટે નામાંકિત કર્યા
બંને નેતાઓએ ટ્રમ્પની પ્રશંસા કરી અને સંઘર્ષને સમાપ્ત કરવામાં મદદ કરવા બદલ તેમનો આભાર માન્યો અને કહ્યું કે તેઓ તેમને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે નોમિનેટ કરશે. અલીયેવે કહ્યું, “રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ નહીં તો કોને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળવો જોઈએ?”
ટ્રમ્પે તેમના બીજા કાર્યકાળના શરૂઆતના મહિનાઓમાં પોતાને વૈશ્વિક શાંતિ નિર્માતા તરીકે રજૂ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. વ્હાઇટ હાઉસ કહે છે કે તેમણે કંબોડિયા અને થાઇલેન્ડ, રવાન્ડા અને કોંગો અને પાકિસ્તાન અને ભારત વચ્ચે શાંતિ કરારો કરાવ્યા છે. જોકે, ભારત તેમના દાવાને નકારી રહ્યું છે. તે જ સમયે, ટ્રમ્પ રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ કે ઇઝરાયલ-હમાસ સંઘર્ષનો અંત લાવી શક્યા નથી.
પ્રાદેશિક અસર
નિષ્ણાતોના મતે, આ કરાર દક્ષિણ કાકેશસનો નકશો બદલી શકે છે. આ પ્રદેશ રશિયા, યુરોપ, તુર્કી અને ઈરાન સાથે જોડાયેલો છે અને તેલ-ગેસ પાઇપલાઇનમાંથી પસાર થાય છે, પરંતુ લાંબા સમયથી બંધ સરહદો અને વંશીય વિવાદોમાં ફસાયેલો છે.
