ચંદ્રકાંત બક્ષી કે પછી બક્ષીબાબુ. બસ, આ નામ જ કાફી છે એમના વાચકો માટે. ગુજરાતી ભાષામાં બહુ ઓછા લેખકો એવા છે, જેમણે પોતાનો એક નોખો, અલાયદો વાચકવર્ગ સર્જ્યો હોય અને વાચકો એમને દિલ ફાડીને પ્રેમ કરતા હોય. આ સર્જકોમાં ચંદ્રકાંત બક્ષીનું નામ મોખરે આવે. એમના વાચકો એટલે કે ‘યાર બાદશાહો’નો વર્ગ ખૂબ બહોળો છે. એમના અવસાનના આટલાં વર્ષો પછી ય એમના વાચકો-ચાહકો માટે તો બક્ષીબાબુ એમના હ્દયમાં આજે પણ જીવે છે.
પણ ક્યારેક કોઇ વાચક એવું પણ કરી બતાવે કે, એ જોઇને ખુદ સર્જકનું દિલ બાગબાગ થઇ જાય. બક્ષીબાબુના આવા જ એક વાચક યાને યાર બાદશાહ એટલે સુરતસ્થિત મૌલિકા દેરાસરી.
વાત એમ છે કે, બક્ષીબાબુના વાચકો જાણે છે કે બક્ષીબાબુએ એમના લખાણોમાં, એમના સર્જનમાં ગુજરાતી ભાષાને કેટલાક એવા શબ્દોની ભેટ આપી છે, જે અગાઉ ક્યારેય કોઇ લેખકે વાપર્યા નથી. બક્ષીબાબુના આ શબ્દ-વૈભવને વીણીવીણીને એક સંચય કરવાનું કામ કર્યું છે આ મૌલિકાબહેને. મૌલિકાબહેન અદના વાચક અને બક્ષીબાબુના જબ્બર ફેન. ચંદ્રકાત બક્ષીએ લખેલું કદાચ એકપણ પુસ્તક એવું નથી, જે એમણે વાંચ્યું નથી.
એમાંથી એમણે તૈયાર કર્યું છે એક નવું નક્કોર પુસ્તક. 
‘ચંદ્રકાન્ત બક્ષીના શબ્દોનો રોમાંસ’ નામનું આ પુસ્તક આગામી સમયમાં પ્રકાશિત થવા જઈ રહ્યું છે, જેમાં મૌલિકાબેને બક્ષીબાબુના અનન્ય ગુજરાતી શબ્દોનું સંકલન કર્યું છે. પુસ્તકમાં બક્ષીબાબુના તમામ પુસ્તકોમાંથી, સંશોધન કરીને લગભગ 3500 જેટલા શબ્દો અને શબ્દપ્રયોગો અલગ તારવવામાં આવ્યા છે. એવા શબ્દો, કે જે ગુજરાતી સાહિત્યમાં લગભગ સાવ પહેલીવાર પ્રયોજાયા છે. ચંદ્રકાંત બક્ષીના લખાણમાં આવા અનન્ય શબ્દો જ નહિ, આખેઆખાં વાક્યો પણ જોવા મળ્યાં છે, જે વાચકને અભિભૂત કરતાં રહે છે!
કોઈ લેખકના માત્ર શબ્દો અને શબ્દપ્રયોગો પર પુસ્તક બને એવી આ સાહિત્ય ક્ષેત્રે સંભવતઃ પહેલી ઘટના છે.
આ શબ્દો એટલે કેવા શબ્દો? જરા નજર નાખીએઃ નપુંસક રોષ, ખડખડ કંકાલ હસવું, નપુંસક સારાઈની બદબૂ, સલ્ફ્યુરિક મિજાજ, સંસ્કારીપણાનો અફીણી કૈફ, એસોર્ટેડ મહાનુભાવો, યાર બાદશાહો, લંગુરાવલોકન, ઉંધા તમાચા જેવી સાફ ભાષા, ક્રોમિયમ પ્લેટેડ પ્રેમ, રોટીવાદી લેખક, આગ જેવો ભડકતો મિજાજ….
મૌલિકાબેન ચિત્રલેખા.કોમ સાથેની વાતચીતમાં કહે છે, “લગભગ ૧૫ વર્ષની ઉંમરથી કોમિક્સ અને વાર્તાઓ ઉપરાંત થોડા ગંભીર વાંચનની શરૂઆત કરી અને એ પણ ઓશોથી. કારણ કે ઘરમાં પિતાજી અને કાકા ઓશોને વાંચતા હતા. પરંતુ જ્યારથી ચંદ્રકાંત બક્ષીને વાંચવાના શરૂ કર્યા છે એ પછી બીજા કોઈને વાંચવાની જરૂર જ પડી નથી.” 
મૌલિકાબેને ગ્રેજ્યુએશન માઈક્રો બાયોલોજીમાં કર્યુ છે અને પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશન લેબ ટેક્નોલોજીમાં કર્યુ છે. એમનું કાર્યક્ષેત્ર વિજ્ઞાનનું છે, પણ ગુજરાતી સાહિત્યમાં એટલો ઊંડો રસ છે કે વાંચન એમનું સતત ચાલુ જ રહેતું હોય છે.
એ કહે છે, “મારા જીવનમાં ચંદ્રકાંત બક્ષી પહેલાંનું વાંચન અને ચંદ્રકાંત બક્ષી પછીનું વાંચન એ બન્નેમાં ખૂબ જ અંતર રહેલું છે. પહેલાં તો જે હાથમાં આવ્યું એ વાંચ્યું. બધા જ લેખકોને વાંચ્યા હતા. પરંતુ બક્ષીને વાંચ્યા બાદ બીજા કોઈને વાંચવાની ઈચ્છા જ થઈ નથી. એમણે જે મારા જીવનમાં અને મારા મગજ પર છાપ પાડી તે ખૂબ જ જબરદસ્ત છે. બક્ષીબાબુને જેમ જેમ વાંચ્યા એમ એમ જીવન બક્ષીમય બની ગયું. એમની જે વાતો તેમના લખાણમાં હતી તે ધીમે-ધીમે જીવનમાં ઉતરતી ગઈ. આમ તો કહેવાય છે કે પ્રાણ અને પ્રકૃતિ માણસની સાથે જ જાય, પરંતુ મારા જીવનમાં મારી પ્રકૃતિ બક્ષીબાબુને વાંચ્યા બાદ ખૂબ જ બદલાઇ ગઈ છે. મારી પ્રકૃતિ તો શાંત રહી પણ મિજાજ ક્રાંતિકારી બની ગયો છે. દુનિયા જોવાનો મારો દ્રષ્ટિકોણ બદલાઇ ગયો છે.”
મૌલિકાબેને ‘ચંદ્રકાંત બક્ષીના શબ્દોનો રોમાંસ’ પુસ્તક લખવા માટે બક્ષીના તમામ, એટલે કે, લગભગ 250થી વધુ પુસ્તકો ફરી વાંચ્યા. આ પુસ્તકો મેળવવા માટે એ અલગ-અલગ જગ્યાએ ફર્યા, રખડ્યા. અનેક મથામણો પછી બક્ષીના તમામ પુસ્તકો મેળવ્યા સુરતની સરકારી લાયબ્રેરી, નડિયાદની ડાહીલક્ષ્મી લાયબ્રેરી, બક્ષીના ચાહકો, બક્ષી ફેન ક્લબ એવી અનેક જગ્યાઓથી એકત્ર કર્યા હતા અને છેવટે એમાંથી બક્ષીબાબુના જ એક પુસ્તક નામે ‘ચંદ્રકાંત બક્ષીના શબ્દોનો રોમાંસ’નો જન્મ થયો.
મૌલિકાબહેન જેવા વાચક મેળવીને, એમનું આ કામ જોઇને બક્ષીબાબુનો આત્મા પણ સ્વર્ગમાં આફરીન પોકારી જશે એટલું નક્કી. કદાચ બક્ષીબાબુ એટલું જ કહેશેઃ સલામ, મારા આ યાર બાદશાહને!
(રાધિકા રાઓલ-અમદાવાદ)
(તસવીરોઃ પ્રજ્ઞેશ વ્યાસ)
