યોગને કર્મની જરૂર નથી. કર્મથી આગળ વધવું એ યોગ છે. કર્મયોગ એટલા માટે લાવવામાં આવ્યો કે એ વ્યક્તિમાં સંતુલન લાવે છે. જેને આપણે આપણી જાગૃતિ, આપણો પ્રેમ, આપણો અનુભવ અથવા આપણી વાસ્તવિકતાની ઝલક કહીએ છીએ, જો તેને ટકાવી રાખવી હોય તો, “ન કરવાનો” માર્ગ ખૂબ જ સુંદર માર્ગ છે, પરંતુ તે ખૂબ લપસણો છે. અત્યંત લપસણો તે સૌથી સરળ સાથે સાથે સૌથી મુશ્કેલ છે. તે મુશ્કેલ નથી, પરંતુ તે એકદમ સરળ પણ નથી, પરંતુ તે સરળ છે – અત્યારે, અહીં અને હમણાં. એ અહીં અને હમણાં – કેવી રીતે મેળવવું? તમે જે કરો છો તે તમારા હાથમાં નથી. તે ક્યારેય તમારા હાથમાં રહેશે નહીં. પરંતુ તમારા હાથને હમણાં કંઇક જોઈએ છે, તમારે કંઈક પકડવું છે. તેથી જ કર્મ યોગનો આધાર.
આધાર વિના, મોટાભાગના લોકો ચાલી શકશે નહીં. એવા કેટલાક માણસો છે જે પ્રથમ ક્ષણથી આધાર વિના ચાલે છે. તેઓ ખૂબ જ દુર્લભ માણસો છે. તમારી જાગરુકતાને સંભાળવા માટે બીજા બધાને આધારની જરૂર હોય છે. આ વિના, મોટાભાગના લોકો જાગૃત રહેવામાં અસમર્થ છે. તેથી કર્મયોગ તમારા જીવનમાં યોગ્ય પ્રકારની ક્રિયાથી યોગ્ય રીતે સાધના કરવા માટે લાવવામાં આવે છે. કમનસીબે કર્મ યોગને કાર્ય તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યું છે, પરંતુ તેવું નથી. તે તમે એકત્રિત કરેલી છાપને રદ કરવાનો એક માર્ગ છે. જો તમે આનંદથી કોઈ પણ પ્રવૃત્તિમાં પોતાને સામેલ કરી શકો, તો તે કર્મ યોગ છે. જો તમે તે ખૂબ પ્રયત્નોથી કરો છો, તો ફક્ત કર્મ થશે, કોઈ યોગ નહીં થાય!
સામાન્ય રીતે, તમે જે વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરો છો એના દ્વારા તમે જીવનમાં ફસાઇ જાઓ છો અને લુપ્ત થઈ જાઓ છો. પરંતુ જો પ્રવૃત્તિ ફસાવવાને બદલે મુક્તિની પ્રક્રિયા બની જાય છે, તો તે કર્મયોગ છે. તે જે પણ હોય, પ્રવૃત્તિની પ્રકૃતિ મહત્વપૂર્ણ નથી. જ્યારે તમે કંઈક કરો એ એટલે જ કરો કારણ કે એ જરૂરી છે, જ્યાં તમારી માટે એનો કોઈ અર્થ નથી, પરંતુ તમે એમાં પોતાને એ રીતે સામેલ કરવામાં સક્ષમ છો જાણે કે તે તમારું જીવન છે, ત્યારે એ તમને પરિવર્તિત કરે છે અને ક્રિયા મુક્તિનો માર્ગ બની જાય છે.
કર્મ એટલે ક્રિયા. જો ક્રિયાને યોગ બનાવવું હોય, તો ક્રિયાથી મુક્તનો માર્ગ બની જવી જોઈએ. જો તમારી પ્રવૃત્તિઓ તમને પોતાને બાંધવાની પ્રક્રિયા બની ગઈ છે, તો તે કર્મ છે. તેથી તમે કેવી રીતે પ્રવૃત્તિ કરી રહ્યા છો તેનાથી જ ફરક પડે છે. જો તમે તમારા કાર્ય દ્વારા ધીમે ધીમે ચાલો છો, તો તે કર્મ છે. જો તમે તમારા કાર્ય દ્વારા નૃત્ય કરી રહ્યા છો, તો તે કર્મ યોગ છે.
(સદગુરુ જગ્ગી વાસુદેવ)
(ભારતના પચાસ પ્રભાવશાળી લોકોમાં સ્થાન ધરાવનાર, સદગુરુ યોગી, રહસ્યવાદી, સ્વપ્નદ્રષ્ટા અને ન્યૂયોર્ક ટાઇમ્સના બેસ્ટ સેલિંગ લેખક છે. સદગુરુને તેની અસાધારણ અને વિશિષ્ટ સેવા બદલ ભારત સરકાર દ્વારા 2017 માં સર્વોચ્ચ વાર્ષિક નાગરિક એવોર્ડ- પદ્મ વિભૂષણથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે.)
