અમેરિકા: ટ્રમ્પના દબાણ વચ્ચે, પનામાના રાષ્ટ્રપતિ જોસ રાઉલ મુલિનોએ કહ્યું કે તેમનો દેશ ચીનની મહત્વાકાંક્ષી બેલ્ટ એન્ડ રોડ (BRI) યોજનાને નવીકરણ કરશે નહીં. પનામા 2017માં ચીનની આ યોજના સાથે જોડાયેલું હતું. પરંતુ હવે પનામાના રાષ્ટ્રપતિની આ જાહેરાત પછી, એ સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે પનામા ટૂંક સમયમાં ચીનની આ યોજનામાંથી બહાર નીકળવાનું છે.
રાષ્ટ્રપતિ મુલિનોએ જણાવ્યું હતું કે પનામા હવે નવા રોકાણો પર અમેરિકા સાથે નજીકથી કામ કરશે. જેમાં માળખાગત પ્રોજેક્ટ્સનો પણ સમાવેશ થાય છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે તેમની સરકાર પનામા પોર્ટ્સ કંપનીનું ઓડિટ કરશે. આ કંપની ચીની કંપની સાથે સંકળાયેલી છે, જે પનામા કેનાલના બે બંદરોનું સંચાલન કરે છે. મુલિનોએ કહ્યું કે આપણે પહેલા ઓડિટ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી રાહ જોવી પડશે.
અગાઉ, યુએસ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ માર્કો રુબિયોએ પનામાના રાષ્ટ્રપતિ મુલિનોને કહ્યું હતું કે પનામા પર ચીનના કબજાને કારણે, અમેરિકાએ તેના અધિકારોનું રક્ષણ કરવું પડશે. મુલિનોએ કહ્યું, “મને નથી લાગતું કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને પનામા પાછું મેળવવા માટે લશ્કરી બળનો ઉપયોગ કરવો પડશે.”શું આપણે પનામા પાછું લઈશું?
રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે કહ્યું કે અમેરિકા પનામાને પાછું લઈ લેશે અને આ માટે અમે કેટલાક મોટા પગલાં લેવા જઈ રહ્યા છીએ. પત્રકારો સાથે વાત કરતા તેમણે કહ્યું કે પનામા ચીન ચલાવી રહ્યું છે જ્યારે આ નહેર ચીનને સોંપવામાં આવી નથી. પનામા નહેર મૂર્ખતાપૂર્વક પનામાને સોંપવામાં આવી હતી પરંતુ તેમણે કરારનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે અને અમે તેને પાછું લઈશું. આ માટે કેટલાક મોટા પગલાં લેવામાં આવશે.
અગાઉ, પનામા નહેર અંગે, ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે આપણી નૌકાદળ અને ઉદ્યોગપતિઓ સાથે ખૂબ જ અન્યાયી વર્તન કરવામાં આવ્યું છે. પનામા દ્વારા લેવામાં આવતી ફી હાસ્યાસ્પદ છે. આવી બાબતો તાત્કાલિક બંધ થવી જોઈએ. જો પનામા ચેનલ સુરક્ષિત, કાર્યક્ષમ અને વિશ્વસનીય રીતે ચલાવવામાં નહીં આવે, તો અમે માંગ કરીશું કે પનામા કેનાલ સંપૂર્ણ રીતે અમને પરત કરવામાં આવે. ટ્રમ્પે કહ્યું કે જો નૈતિક અને કાનૂની બંને સિદ્ધાંતોનું પાલન કરવામાં આવે તો અમે માંગ કરીશું કે પનામા કેનાલ શક્ય તેટલી વહેલી તકે અમેરિકાને પરત કરવામાં આવે.
પનામા કેનાલમાં ચીનની ભૂમિકા શું છે?
પનામા કેનાલના સંચાલનમાં ચીની સરકારની સ્પષ્ટ ભૂમિકાના કોઈ પુરાવા નથી, પરંતુ પનામામાં ચીની કંપનીઓની નોંધપાત્ર હાજરી છે. ઓક્ટોબર 2023થી સપ્ટેમ્બર 2024 સુધી, પનામામાંથી પસાર થતા 21.4 ટકા જહાજો ચીનના હતા. અમેરિકા પછી ચીન પનામા કેનાલનો બીજો સૌથી મોટો વપરાશકાર દેશ છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, ચીને કેનાલની નજીકના બંદરો અને ટર્મિનલ્સમાં પણ ભારે રોકાણ કર્યું છે. નહેર કિનારે આવેલા પાંચ બંદરોમાંથી, બે 1997થી ચીની કંપની હચીસન પોર્ટ હોલ્ડિંગ્સની પેટાકંપની દ્વારા સંચાલિત છે. આ બે બંદરો છે બાલ્બોઆ, જે પેસિફિક મહાસાગરના કિનારે સ્થિત છે, અને ક્રિસ્ટોબલ, જે એટલાન્ટિક કિનારે સ્થિત છે.
પનામાનું મહત્વ શું છે?
વિશ્વના ભૂરાજનીતિમાં પનામા નહેરનું ખૂબ મહત્વ છે. આ 82 કિલોમીટર લાંબી નહેર એટલાન્ટિક મહાસાગર અને પેસિફિક મહાસાગરને જોડે છે. એવું કહેવાય છે કે વિશ્વના દરિયાઈ વેપારનો છ ટકા ભાગ આ નહેર દ્વારા થાય છે. આ નહેર અમેરિકા માટે ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે. અમેરિકાનો 14 ટકા વેપાર પનામા કેનાલ દ્વારા થાય છે. અમેરિકાની સાથે, દક્ષિણ અમેરિકન દેશોની આયાત અને નિકાસનો મોટો જથ્થો પણ પનામા કેનાલ દ્વારા થાય છે. જો એશિયાથી કેરેબિયન દેશોમાં માલ મોકલવો પડે, તો જહાજો ફક્ત પનામા નહેરમાંથી પસાર થાય છે. જો પનામા કેનાલ પર કબજો કરવામાં આવે તો, વિશ્વભરમાં સપ્લાય ચેઇન ખોરવાઈ જવાનો ભય છે.
તમને જણાવી દઈએ કે પનામા કેનાલનું બાંધકામ ફ્રાન્સ દ્વારા 1881માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ ૧૯૦૪માં અમેરિકાએ આ કેનાલ બનાવવાની જવાબદારી લીધી અને 1914માં અમેરિકા દ્વારા આ કેનાલનું બાંધકામ પૂર્ણ કરવામાં આવ્યું. આ પછી, પનામા કેનાલ પર અમેરિકાનો નિયંત્રણ રહ્યું, પરંતુ વર્ષ 1999માં, અમેરિકાએ પનામા કેનાલનું નિયંત્રણ પનામા સરકારને સોંપી દીધું. હવે તેનું સંચાલન પનામા કેનાલ ઓથોરિટી દ્વારા કરવામાં આવે છે.
