મધ્યપ્રદેશના ધાર સ્થિત ભોજશાળા વિવાદમાં મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટની ઈન્દોર બેંચે મોટો નિર્ણય સંભળાવ્યો છે. જ્ઞાનવાપીની જેમ કોર્ટે પણ ASIને સર્વે કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. હિંદુ પક્ષ તરફથી તેનો પુરાતત્વીય સર્વે કરાવવાની માંગ કરવામાં આવી હતી, જેના પર ઇન્દોર હાઇકોર્ટે સુનાવણી બાદ નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો.હિંદુ પક્ષે અહીં યોજાતી નમાજ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની પણ માંગ કરી હતી. હિન્દુ પક્ષ ભોજનશાળાને વાગ્દેવી એટલે કે માતા સરસ્વતીનું મંદિર માને છે, જ્યારે મુસ્લિમ પક્ષ તેને કમલ મૌલા મસ્જિદ કહે છે. આ બાબતે બંને પક્ષો વચ્ચે ઘણા સમયથી વિવાદ ચાલી રહ્યો હતો. આ એક સ્મારક છે જે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ એટલે કે ASI દ્વારા સુરક્ષિત છે, જેનું નામ રાજા ભોજના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.
ઈતિહાસ શું છે?
એક હજાર વર્ષ પહેલા ધાર પર પરમાર વંશનું શાસન હતું. રાજા ભોજે 1000 થી 1055 એડી સુધી અહીં શાસન કર્યું. રાજા ભોજ દેવી સરસ્વતીના પ્રખર ભક્ત હતા. તેમણે 1034 એડીમાં અહીં એક કોલેજની સ્થાપના કરી, જે પાછળથી ‘ભોજશાળા’ તરીકે જાણીતી થઈ. એટલા માટે હિન્દુ પક્ષ તેને દેવી સરસ્વતીનું મંદિર માને છે.
હિન્દુ સંગઠનનો દાવો છે કે અલાઉદ્દીન ખિલજીએ 1305 એડીમાં ભોજશાળાને તોડી પાડી હતી. બાદમાં 1401 એડીમાં, દિલાવર ખાન ગૌરીએ ભોજશાળાના એક ભાગમાં એક મસ્જિદ બનાવી. 1514માં મહેમૂદ શાહ ખિલજીએ બીજા ભાગમાં પણ મસ્જિદ બનાવી હતી. એવું કહેવાય છે કે 1875માં અહીં ખોદકામ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ખોદકામમાં દેવી સરસ્વતીની પ્રતિમા મળી આવી હતી. મેજર કિંકાઈડ નામના અંગ્રેજ આ પ્રતિમાને લંડન લઈ ગયા હતા. હાલમાં આ પ્રતિમા લંડનના મ્યુઝિયમમાં છે. હાઈકોર્ટમાં દાખલ કરાયેલી અરજીમાં આ પ્રતિમાને લંડનથી પરત લાવવાની પણ માંગ કરવામાં આવી છે.
આખરે વિવાદ શું છે?
હિન્દુ સંગઠનો ભોજશાળાને રાજા ભોજ સમયની ઇમારત તરીકે વર્ણવે છે અને તેને સરસ્વતીનું મંદિર માને છે. હિંદુઓ દલીલ કરે છે કે રાજવંશના સમયગાળા દરમિયાન મુસ્લિમોને થોડા સમય માટે અહીં નમાઝ પઢવાની છૂટ હતી. બીજી તરફ મુસ્લિમ સમુદાયનું કહેવું છે કે તેઓ વર્ષોથી અહીં નમાઝ અદા કરે છે. મુસ્લિમો તેને ભોજશાળા-કમાલ મૌલાના મસ્જિદ કહે છે.
સરસ્વતી મંદિર એ જ રીતે બનાવવામાં આવશે જે રીતે રામ મંદિર બનાવવામાં આવ્યું
આ કેસમાં અરજદાર અશોક જૈનનું કહેવું છે કે જે રીતે અયોધ્યામાં ભગવાન શ્રી રામનું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું તે જ રીતે અહીં મા સરસ્વતીનું મંદિર બનાવવામાં આવશે.અમારી માંગ છે કે મા સરસ્વતીની પૂજા કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવે. ત્યાં મા સરસ્વતીનું મંદિર રાજા ભોજે 1050 એડી માં બંધાવ્યું હતું. બાદમાં આક્રમણકારો દ્વારા તેને તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું.
