ભારતમાં સામાન્ય લોકોને ફુગાવામાં નોંધપાત્ર રાહત મળી છે. ઓક્ટોબરમાં છૂટક ફુગાવો ઘટીને માત્ર 0.25% થયો, જે છેલ્લા 10 વર્ષમાં સૌથી નીચો સ્તર છે. સપ્ટેમ્બરમાં, દર 0.54% હતો. ફુગાવો સતત ચાર મહિનાથી ભારતીય રિઝર્વ બેંકના 4% લક્ષ્યાંકથી નીચે રહ્યો છે. આ સતત સાતમો મહિનો છે જ્યારે ફુગાવો કેન્દ્રીય બેંકની 6% ઉપલી મર્યાદાથી નીચે રહ્યો છે. ફુગાવામાં ઘટાડાનું સૌથી મોટું કારણ ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં સતત ઘટાડો છે. ખાસ કરીને શાકભાજીના ભાવમાં છેલ્લા છ મહિનાથી બે આંકડાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. ખાદ્ય પદાર્થો ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક (CPI) માં લગભગ અડધો હિસ્સો ધરાવતા હોવાથી, ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં ઘટાડાની એકંદર ફુગાવા પર નોંધપાત્ર અસર પડી છે.
GST દર ઘટાડાની અસર
નિષ્ણાતો માને છે કે GST દરમાં ઘટાડાથી પણ આ ઘટાડામાં ફાળો મળ્યો છે. સપ્ટેમ્બરના અંતમાં ઘણી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ પર કર દરમાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો, જેની અસર હવે ફુગાવાના ડેટામાં સ્પષ્ટપણે દેખાય છે.
અર્થતંત્ર તેજીમાં, પણ ફુગાવો ધીમો પડી રહ્યો છે
રસપ્રદ વાત એ છે કે, ફુગાવામાં ઘટાડો થવા છતાં, દેશનું અર્થતંત્ર મજબૂત રહે છે. એપ્રિલ-જૂન ક્વાર્ટરમાં ભારતનો GDP આશરે 8% ના દરે વધ્યો. આનો અર્થ એ થયો કે ઉત્પાદન અને ખર્ચમાં વધારો થવા છતાં, કિંમતો વધી રહી નથી. આ જ કારણ છે કે હવે એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે RBI આગામી મહિનાઓમાં વૃદ્ધિને વધુ વેગ આપવા માટે વ્યાજ દરમાં ઘટાડો કરી શકે છે.
RBI ની નવી આગાહી અને ભવિષ્યની સ્થિત
તેની તાજેતરની બેઠકમાં, ભારતીય રિઝર્વ બેંકે જણાવ્યું હતું કે વર્તમાન પરિસ્થિતિ નીતિગત સરળતા (દર ઘટાડા) માટે અનુકૂળ છે. જોકે, બેંકે હાલમાં વ્યાજ દર સ્થિર રાખ્યા છે. RBIનો અંદાજ છે કે નાણાકીય વર્ષ 2026 માં ફુગાવો વધુ ઘટીને 2.6% થઈ શકે છે, જે તેના અગાઉના 3.1% ના અંદાજ કરતા નોંધપાત્ર રીતે ઓછો છે. ત્રિમાસિક અંદાજ સૂચવે છે કે તે બીજા અને ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં 1.8%, ચોથામાં 4% અને આગામી નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં 4.5% સુધી પહોંચી શકે છે.
સાવધાની પણ જરૂરી છે
જોકે, કેન્દ્રીય બેંકે ચેતવણી આપી હતી કે ભૂ-રાજકીય તણાવ, વેપાર વિક્ષેપો અને આયાત જકાતમાં ફેરફાર જેવા પરિબળો ભવિષ્યના ફુગાવાના વલણોને અસર કરી શકે છે. આરબીઆઈના ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે ખાદ્યપદાર્થોના ભાવમાં તીવ્ર ઘટાડો અને જીએસટી દરોના તર્કસંગતકરણથી એકંદર ફુગાવાનો અંદાજ વધુ અનુકૂળ બન્યો છે.
