સા વિદ્યા યા વિમુક્તયે. આ વિચારને આજના સમયમાં સમજવો ખુબ જ જરૂરી છે. મુક્ત હોવું અને આઝાદ હોવું એ 
બંનેમાં ફર્ક છે. આઝાદ થવા માટે પહેલા ગુલામ હોવું જરૂરી છે. આપણે ફરિયાદ કરીએ છીએ કે જેન ઝી ટોળા બનાવીને તોફાન કરે છે. પણ આપણે એમને શું આપ્યું એ વિચાર આવે છે ખરો? જે વ્યક્તિ સતત અન્યને ડરાવે છે એ પોતે જ કદાચ ભયભીત છે. જે વ્યક્તિ અન્યને લડાવવા પ્રયાસ કરે છે એ પોતે જ અંદરથી વિચારોની લડતમાં ગૂંથાયેલ છે. આવા લોકો અન્યને દિશા આપે તો પછી તોફાન જ આવે. સ્વ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા જ વ્યક્તિને સફળ માનવ બનાવી શકે છે.
મિત્રો, આ વિભાગ આપનો જ છે. આપને પણ કોઈ સમસ્યા કે સવાલ હોય તો આપ પણ નીચે જણાવેલા ઈમેઈલ પર પૂછી શકો છો.
સવાલ: શિક્ષણનું સ્તર કથળી રહ્યું છે. માત્ર ડીગ્રી લઈને ફરતા લોકોની સંખ્યા જ્ઞાનપિપાસુ લોકો કરતા વધતી હોય એવું લાગે છે. 2 લાખમાં પી એચ ડી અને 80 હજારમાં માસ્ટર્સ, જેવી એડ ફેસબુક પર આવતી હોય ત્યારે નવાઈ લાગે છે કે આનો કોઈ વિરોધ કેમ નથી કરતુ. કોઈ પણ કામ ત્યારે જ સફળ થાય જયારે લોકોને એની જરૂર હોય.
હું એક જગ્યાએ શિક્ષિકા છું. અમારી ચાર પેઢીથી બધા શિક્ષણમાં જ છે. અત્યંત મહેનત કરીને મેં અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો અને એ જગ્યાએ નોકરી મળી. પગાર એટલો કે અમારા ઘરકામ કરવાવાળા લોકો પણ એનાથી વધારે કમાય છે. એ ઉપરાંત સામેથી પૈસા આપવાના. નોકરી આપતી વખતે આવી વાત નહોતી થઇ. મેં ના પાડી. મારા વિષયમાં અન્ય કોઈ મળતું ન હોવાથી એમણે મારી વાત માની. એક કાર્યક્રમમાં એમણે મને કહ્યું કે મારે વિદ્યાર્થીઓને લઈને તૈયાર કરવાના છે. એક વિદ્યાર્થી બહારગામ રહેતો હોવાથી એ આવતો ન હતો. મેં વાત કરી તો મને ભાર પૂર્વક કહેવામાં આવ્યું કે એ મારે જોવાનું. મેં મારા ખર્ચે એની રહેવા ખાવાની વ્યવસ્થા કરી. થોડા દિવસ પછી એ બહાનું કાઢીને જતો રહ્યો. એને તૈયાર કરવામાં આમારી આખી ટીમને સમય લાગ્યો હતો. મેં એને ફોન કર્યો તો એણે કહ્યું કે એ મિત્રો સાથે ફરવા ગયો છે અને ઉદ્ધતાઈથી વાત કરી. મેં ઉપર રજૂઆત કરી તો મને કહેવામાં આવ્યું કે એ મિત્રો સાથે હોય તો થોડોક પીધો પણ હોય. એમાં મનમાં ન લેવાય.
હવે એમના તરફથી હેરાનગતિ થાય છે. એક તરફ સારા વિદ્યાર્થીઓના ભવિષ્યનો વિચાર આવે છે. અને એક તરફ આ પ્રકારના વાતાવરણની સુગ ચડે છે. શું કરવું જોઈએ?
જવાબ: શિક્ષણનું સ્તર સતત ઉતરી રહ્યું છે એનું મુખ્ય કારણ માત્ર પૈસા કમાવાની દાનત છે. શિક્ષિત હોવું ને સુશિક્ષિત હોવું એમાં ફર્ક છે. તમે આ સિસ્ટમનો વિરોધ કર્યો એ સારી વાત છે. પણ સડો ઊંડાણ સુધી જતો રહ્યો છે. જે દેશમાં વિદેશથી વિદ્યાર્થીઓ આવતા હતા એ જ દેશના વિદ્યાર્થીઓ બહાર ભાગી રહ્યા છે એ જ દર્શાવે છે કે શિક્ષણનું સ્તર ક્યાં છે.
સંસ્કાર ન હોય ત્યાં કામ ન કરાય. અમુક દેશમાં શિક્ષકને શ્રેષ્ઠ પગાર મળે છે કારણકે એ લોકો માને છે કે એક શિક્ષક જ દેશને શ્રેષ્ઠ બનાવવા સમર્થ છે. વિદ્યાર્થી ગમે ત્યાં હોય એ શિક્ષકની સામે દારૂ પીયને વાત ન જ કરી શકે. વળી જ્યાં સામેથી પૈસા આપીને નોકરી લેવી પડતી હોય એ સંસ્થામાં ગુણવત્તા આધારિત શિક્ષણ મળેશે જ એની કોઈ ગેરંટી ન જ હોય. આખી વાત ટ્રસ્ટી સુધી લઇ જવી જોઈએ. જો એ વિદ્યાર્થીને સપોર્ટ કરે તો તુરંત જ આ જવાબદારીમાંથી મુક્ત થઇ જવું જોઈએ. તમે અભ્યાસુ છો તેથી સફળ થશો જ.
સુચન: અગ્નિમાં પૂર્વાભિમુખ બેસવાની વ્યવસ્થા વ્યક્તિને અન્યમાં ભૂલો જોવાનો સ્વભાવ આપે છે.
(આપના સવાલ મોકલી આપો Email: vastunirmaan@gmail.com )
