પ્રેમ અને ક્રોધ બે વિરોધી લાગણીઓ છે, પરંતુ તેમની પાછળની લાગણી અને હેતુ તેમને ફાયદાકારક અથવા નુકસાનકારક બનાવી શકે છે. અજ્ઞાનીનો પ્રેમ ક્યારેક હાનિકારક હોઈ શકે છે, જ્યારે જ્ઞાનીનો ક્રોધ પણ આશીર્વાદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે.
જ્યારે અજ્ઞાનમાંથી પ્રેમ ઉદ્ભવે છે, ત્યારે તે સાચા અને ખોટા વચ્ચેનો ભેદ પારખી શકતો નથી. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે કોઈ બાળક શાળાએ જવાનો ઇનકાર કરે છે અને તેની માતા પ્રેમથી તેના આગ્રહને સ્વીકારે છે, ત્યારે તે બાળકના ભવિષ્ય માટે વિનાશક બની શકે છે. માતાનો પ્રેમ તેને તાત્કાલિક તૃપ્તિ આપે છે, પરંતુ લાંબા ગાળે તે બાળકને શિક્ષણ અને શિસ્તથી દૂર રાખે છે. પરિણામે, બાળક જીવનમાં સંઘર્ષ કરે છે અને તેની સંપૂર્ણ ક્ષમતા સુધી પહોંચી શકતો નથી.
ઉલટું, જ્યારે કોઈ જ્ઞાની વ્યક્તિ ગુસ્સે થાય છે, ત્યારે તેની પાછળ કોઈનું હિત હોય છે. આપણા પુરાણો અને શાસ્ત્રોમાં આ વિષય પર ઘણા ઉદાહરણો છે.
એકવાર, એક ગુરુ પોતાના શિષ્ય સાથે મુસાફરી કરી રહ્યા હતા. કેટલાક તોફાની અને ઉદ્દંડ બાળકો તેમની પાછળ ગયા અને શિષ્યને પથ્થર મારવા લાગ્યા. તેઓએ ગુરુ અને તેમના શિષ્યનું અપમાન કર્યું અને તેમને હેરાન કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. જ્યારે બધા નદી કિનારે પહોંચ્યા, ત્યારે ગુરુ અને તેમના શિષ્ય એક હોડીમાં ગયા અને બાળકો બીજી હોડીમાં બેઠા. તેમની હોડી નદીની વચ્ચે પહોંચતાની સાથે જ ડૂબવા લાગી.
અચાનક, ગુરુએ તેના શિષ્યને થપ્પડ મારી. શિષ્ય આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો કારણ કે તેણે તો ન કોઈ જવાબ આપ્યો હતો ન કોઈ ભૂલ કરી હતી. પછી ગુરુએ સમજાવ્યું, “આ બધી તારી ભૂલ છે. જો તે તેમના દુર્વ્યવહારનો થોડો પ્રતિસાદ આપ્યો હોત, તો તેઓ બીજા ખરાબ કર્મો કરવાનું ટાળી શક્યા હોત. હવે કુદરતે તેમને આ માટે કઠોર દંડ આપ્યો છે.”
ગુરુના આ ઠપકાથી શિષ્યને પોતાનાથી ઊપજતાં અહંકારથી બચાવ થયો અને બાળકોને પણ પોતાના કર્મનો બોધ થયો. આ ક્રોધ વાસ્તવમાં એક આશીર્વાદ હતો, જે શિષ્ય અને તે બાળકોને ભવિષ્યમાં ભૂલો કરતા અટકાવનાર હતો.
અજ્ઞાનીઓનો પ્રેમ સ્વાર્થ અને અજ્ઞાનથી ભરેલો હોય છે, જે તાત્કાલિક આનંદ આપે છે પરંતુ લાંબા ગાળે નુકસાન કરે છે. બીજી બાજુ, જ્ઞાનીનો ક્રોધ શિસ્ત, પ્રેમ અને જ્ઞાનમાંથી ઉદ્ભવે છે, જે લોકોને યોગ્ય ઉચિત દિશામાં લઈ જાય છે.
(ગુરુદેવ શ્રી શ્રી રવિશંકર)
(આધ્યાત્મિક ગુરૂ શ્રી શ્રી રવિશંકરજી વૈશ્વિક સ્તરે માનવીય મૂલ્યોનાં ઉત્થાન માટે કાર્યરત છે અને આર્ટ ઓફ લિવિંગ સંસ્થાના પ્રણેતા છે.)
