દર વર્ષે 21 જૂને સમગ્ર વિશ્વમાં આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. યોગ ફક્ત ભારતમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં સ્વાસ્થ્ય અને માનસિક શાંતિનું પ્રતીક બની ગયું છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ તારીખે યોગ દિવસ કેમ ઉજવવામાં આવે છે? અને યોગ સાથે જોડાયેલી કેટલીક રસપ્રદ વાતો છે, જે મોટાભાગના લોકો આજે પણ જાણતા નથી.
2014 માં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભા (UNGA) માં પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો કે યોગને વિશ્વવ્યાપી માન્યતા આપવી જોઈએ અને તેના માટે એક ખાસ દિવસ નક્કી કરવો જોઈએ. તેમનો પ્રસ્તાવ 177 દેશોના સમર્થનથી પસાર થયો અને 21 જૂનને આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ જાહેર કરવામાં આવ્યો. એટલું જ નહીં 21 જૂન પસંદ કરવા પાછળ એક ખાસ વૈજ્ઞાનિક અને સાંસ્કૃતિક કારણ છે. 21 જૂન એ વર્ષનો સૌથી લાંબો દિવસ (ગ્રીષ્મ સંક્રાંતિ) છે અને ભારતીય સંસ્કૃતિમાં તેને આધ્યાત્મિક પરિવર્તનની શરૂઆત માનવામાં આવે છે. આ સમય ઉત્તરાયણનું પણ પ્રતીક છે, જે યોગ અભ્યાસ માટે અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે.
1. યોગ ક્યારે શરૂ થયો?
યોગ કોઈ નવો ટ્રેન્ડ નથી, તેના મૂળ હજારો વર્ષ જૂના છે. યોગની શરૂઆત ભારતમાં 5000 વર્ષ પહેલાં થઈ હતી. સૌથી જૂના પુરાવા ઋગ્વેદ અને સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિની મૂર્તિઓમાં જોવા મળે છે, જેમાં ધ્યાનની મુદ્રામાં બેઠેલા વ્યક્તિની આકૃતિ છે.
2. પતંજલિ અને યોગ સૂત્રો
મહર્ષિ પતંજલિને યોગને એક વ્યવસ્થિત દર્શન તરીકે સ્થાપિત કરવાનો શ્રેય આપવામાં આવે છે. તેમણે ‘યોગસૂત્ર’ ની રચના કરી, જે અષ્ટાંગ યોગ (8 અંગો સાથેનો યોગ)નું વિગતવાર વર્ણન કરે છે. આજે પણ આ સૂત્રોને યોગ અભ્યાસનો મૂળભૂત પાયો માનવામાં આવે છે.
૩. યોગનો અર્થ ફક્ત મુદ્રાઓ જ નથી
મોટાભાગના લોકો યોગને ફક્ત શારીરિક કસરતો અથવા મુદ્રાઓ સુધી મર્યાદિત માને છે, પરંતુ યોગ એક જીવનશૈલી અને દર્શન છે. આમાં શારીરિક સ્વાસ્થ્યની સાથે માનસિક, ભાવનાત્મક અને આધ્યાત્મિક સંતુલન પર પણ ભાર મૂકવામાં આવે છે.
4 વિજ્ઞાન પણ સંમત છે
આધુનિક વિજ્ઞાને યોગના ફાયદાઓને સ્વીકાર્યા છે. અભ્યાસો દર્શાવે છે કે તે તણાવ ઘટાડે છે, માનસિક સ્વાસ્થ્ય સુધારે છે અને શારીરિક સુગમતા વધારે છે. 2025 માં હાથ ધરાયેલા એક સંશોધન મુજબ યોગ ડીએનએ રિપેર કરવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.
5. યુએનમાં સૌથી ઝડપી ઠરાવ પસાર થયો
યોગ દિવસનો પ્રસ્તાવ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાના ઇતિહાસમાં સૌથી ઝડપી પસાર થયેલા ઠરાવોમાંનો એક હતો. તેને ફક્ત 3 મહિનામાં મંજૂરી આપવામાં આવી હતી અને 193 દેશોમાંથી 177 દેશોએ તેને સમર્થન આપ્યું હતું – જે પોતાનામાં એક રેકોર્ડ છે.
