આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસ (International Labour Day) દર વર્ષે 01 મેના રોજ સમગ્ર વિશ્વમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસને મે ડે, વર્કર્સ ડે, લેબર ડે અને લેબર ડે જેવા નામોથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં આ દિવસની ઉજવણી પાછળ એક ખાસ હેતુ છે કે વર્કર્સને સમાજમાં સન્માન અને ન્યાય મળવો જોઈએ. આપણે એ પણ જાણીશું કે આખરે આ દિવસની ઉજવણી કેવી રીતે શરૂ થઈ.
આ દિવસની ઉજવણીનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય દેશના નિર્માણમાં મજૂરોના યોગદાનને યાદ કરવાનો છે. તેમના કાર્યનું સન્માન કરવું જોઈએ. મજૂર દિવસ પર કામદારોના સંઘર્ષને યાદ કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત, આ દિવસની ઉજવણી પાછળનો એક ઉદ્દેશ્ય કામદારોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનો અને તેમને તેના વિશે જાગૃત કરવાનો છે.
ભારતમાં આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસની ઉજવણી ક્યારે શરૂ થઈ?
વર્કર્સ ડેની ઉજવણી ભારતમાં સૌપ્રથમ 1923માં ચેન્નાઈમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. લેબર ડેની ઉજવણી ડાબેરીઓ દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી. ત્યારપછી દેશના અનેક મજૂર સંગઠનોએ આ દિવસની ઉજવણી શરૂ કરી. ભારતમાં આ દિવસ દર વર્ષે 01 મેના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે જાહેર રજા પણ છે.
જાણો શું છે આ વર્ષની થીમ?
દર વર્ષે આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસની વિશેષ થીમ હોય છે. આ વર્ષની થીમ આબોહવા પરિવર્તન વચ્ચે કાર્યસ્થળની સલામતી અને આરોગ્યને સુનિશ્ચિત કરવાની છે. આ થીમ દ્વારા કામદારોના સ્વાસ્થ્ય અને સુરક્ષાને મહત્વ આપવા પર ભાર મૂકવામાં આવશે.
આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસનો ઇતિહાસ
લગભગ 135 વર્ષ પહેલા અમેરિકામાં કામદારોની હાલત ખૂબ જ ખરાબ હતી. કામદારોને દિવસમાં લગભગ 15 કલાક કામ કરવું પડતું હતું. તેઓ જ્યાં કામ કરે છે ત્યાં સ્વચ્છતાનું પણ ધ્યાન રાખવામાં આવતું નહોતુ. હવા માટે પણ પૂરતી જગ્યા નહોતી. આ બગડતી પરિસ્થિતિથી પરેશાન થઈને કામદારોએ આંદોલન શરૂ કર્યું. તેઓએ પોતાનો અવાજ ઉઠાવ્યો અને હડતાળ પર જવાનો નિર્ણય કર્યો. 1 મે, 1886 ના રોજ, ઘણા કામદારો અમેરિકાની શેરીઓમાં ઉતર્યા. કામદારોની માંગ હતી કે કામના કલાકો 15થી ઘટાડીને 8 કલાક કરવામાં આવે. આ ઉપરાંત કાર્યસ્થળમાં પણ સુધારો કરવો જોઈએ.
જો કે, જ્યારે પોલીસને લાગ્યું કે પરિસ્થિતિ કાબૂ બહાર જઈ રહી છે, ત્યારે તેઓએ આંદોલન દરમિયાન ગોળીબાર કર્યો, જેમાં 100 થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા. ઘણા કામદારોના મોત પણ થયા. આ દિવસને યાદ કરીને, 1889માં આંતરરાષ્ટ્રીય સમાજવાદી પરિષદની બીજી બેઠકમાં, 01 મેના રોજ આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર દિવસની ઉજવણી કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ સાથે આ દિવસને રજા તરીકે ઉજવવાનો અને કામદારોને 8 કલાકથી વધુ કામ ન કરવાની ફરજ પાડવાનો નિર્ણય પણ પસાર કરવામાં આવ્યો હતો.
