અમેરિકાએ ભારતને ક્વાડ લીડર કેમ કહ્યું, શું છે તેની પાછળનું કારણ?

ક્વાડ શું છે? ચાલો પહેલા આ સમજીએ. ક્વાડ એ ભારત, યુએસ, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયા દ્વારા રચાયેલું જૂથ છે જે આ દેશો વચ્ચે અનૌપચારિક વ્યૂહાત્મક સંવાદ માટે પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે. તે મુક્ત, ખુલ્લા અને સમૃદ્ધ ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રની ખાતરી કરે છે અને આ દેશોને એકબીજાની નજીક લાવે છે. જો ખરા અર્થમાં જોવામાં આવે તો તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ચીનના વધતા વર્ચસ્વને રોકવાનો અને અહીં સત્તાનું સંતુલન જાળવવાનો છે. તેમજ આ દેશોએ આશા વ્યક્ત કરી છે કે આગામી વર્ષોમાં કેટલાક વધુ દેશો પણ આ જૂથમાં જોડાશે. હવે ફરી એ જ પ્રશ્ન ઊભો થઈ રહ્યો છે કે અમેરિકા અચાનક ભારતને ક્વાડ લીડર ગણી રહ્યું છે.

પહેલું કારણ એ છે કે, અમેરિકાના પ્રવાસ બાદ ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી આ વખતે રશિયાના કઝાનમાં યોજાનારી બ્રિક્સ સંમેલનમાં ભાગ લેશે. આ કોન્ફરન્સનું આયોજન રશિયા દ્વારા કરવામાં આવી રહ્યું છે, જેમાં ભારત, દક્ષિણ આફ્રિકા, ચીન અને બ્રાઝિલ ભાગ લેશે. આ કોન્ફરન્સમાં બ્રિક્સ ચલણ (R5) લાવવા સહિત કેટલાક મહત્વના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થવા જઈ રહી છે. આ નિર્ણયને લઈને અમેરિકાની ચિંતા વધી ગઈ છે. જો બ્રિક્સ ચલણનો વેપારમાં ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તેની સીધી અસર યુએસ ડોલર પર જોવા મળી શકે છે.

આ સિવાય બીજું કારણ માનવામાં આવી રહ્યું છે કે અમેરિકા હાલમાં ડેમેજ કંટ્રોલ કરવાની સ્થિતિમાં છે. તાજેતરમાં, ખાલિસ્તાન સમર્થક ગુરપતવંત પન્નુએ યુએસ ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટમાં એક કેસ દાખલ કર્યો છે, જેમાં તેણે ભારત સરકાર પર તેમની હત્યા કરવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. તેના પર યુએસ ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટે ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલને સમન્સ પાઠવ્યા છે. આ સંદર્ભે, વહીવટીતંત્ર એ સુનિશ્ચિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે કે ભારત અને અમેરિકાના સંબંધોમાં કોઈ ખટાશ ન આવે.