ભારતમાં દર વર્ષે 5 સપ્ટેમ્બરના રોજ શિક્ષક દિવસ (Teacher’s Day 2025) ઉજવવામાં આવે છે. તે આપણા ગુરુઓને સમર્પિત છે, જેમણે આપણને શીખવ્યું છે અને જીવનમાં માર્ગદર્શન આપ્યું છે. શિક્ષકોના માનમાં આ દિવસે શાળાઓ અને કોલેજોમાં ઘણા પ્રકારના કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.વિદ્યાર્થીઓ તેમના શિક્ષકોને શુભેચ્છાઓ પાઠવે છે અને તેમના પ્રત્યે આદર વ્યક્ત કરે છે.
પરંતુ શું તમે જાણો છો કે શિક્ષક દિવસ આખી દુનિયામાં 5 સપ્ટેમ્બરે નહીં, પણ 5 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવે છે. તો પછી ભારતમાં શિક્ષક દિવસ માટે 5 સપ્ટેમ્બર કેમ પસંદ કરવામાં આવ્યો. આ પાછળ એક ખાસ કારણ છે અને તે ભારતના એક મહાન વ્યક્તિત્વ સાથે સંબંધિત છે.
ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણનનો જન્મદિવસ
5 સપ્ટેમ્બર, 1888 ના રોજ આંધ્રપ્રદેશના એક નાના ગામમાં જન્મેલા ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન માત્ર એક વિદ્વાન શિક્ષક જ નહીં, પણ એક મહાન દાર્શનિક અને રાજકારણી પણ હતા. ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન ભારતના પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ (1952-62) અને બીજા રાષ્ટ્રપતિ (1962-67) હતા.
તેમણે પોતાના જીવનના 40 વર્ષ શિક્ષણ ક્ષેત્રે સમર્પિત કર્યા. તેઓ કલકત્તા યુનિવર્સિટી, ઓક્સફર્ડ યુનિવર્સિટી જેવી પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓમાં પ્રોફેસર હતા અને પોતાના જ્ઞાન અને વિદ્વતાથી સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતનું ગૌરવ વધાર્યું. તેમને શિક્ષણ અને ફિલસૂફીમાં ઊંડી શ્રદ્ધા હતી અને તેઓ માનતા હતા કે “સાચું શિક્ષણ એ છે જે આપણને ફક્ત માહિતી જ આપતું નથી, પરંતુ આપણા જીવનમાં સુમેળમાં રહેવાનું શીખવે છે.”
આ જ કારણથી શિક્ષક દિવસની શરૂઆત થઈ
1962માં જ્યારે ડૉ. રાધાકૃષ્ણન ભારતના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા, ત્યારે તેમના કેટલાક ચાહકો, મિત્રો અને ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓએ તેમનો જન્મદિવસ ઉજવવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી. તેમણે તેમને વિનંતી કરી કે તેઓ આ દિવસને અલગથી ઉજવવાને બદલે સમગ્ર શિક્ષક સમુદાયને સમર્પિત કરે. તેમણે કહ્યું કે જો તેમના જન્મદિવસની ઉજવણી કરવાને બદલે, જો આ દિવસ ‘શિક્ષક દિવસ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે, તો તેઓ વધુ ગર્વ અને ખુશી અનુભવશે.
દરેકને તેમની ઇચ્છા એટલી ગમી કે ત્યારથી 5 સપ્ટેમ્બર સમગ્ર ભારતમાં ‘શિક્ષક દિવસ’તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ડૉ. રાધાકૃષ્ણનને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા તેમજ દેશના લાખો શિક્ષકોની મહેનત અને સમર્પણને સ્વીકારવાનો રાષ્ટ્રીય પ્રસંગ બન્યો. ભારતમાં શિક્ષક દિવસ 5 સપ્ટેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે, જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે, ‘વિશ્વ શિક્ષક દિવસ’ 5 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ 1994 માં યુનેસ્કો દ્વારા શિક્ષકોના દરજ્જા પરના સંમેલનની વર્ષગાંઠ તરીકે ઉજવવાનું શરૂ થયું. જોકે, ભારતે તેના મહાન શિક્ષકની ઇચ્છાને માન આપવા માટે તેની અલગ તારીખ જાળવી રાખી.
