સલમાન ખાને તેમની પરવાનગી વિના તેમના નામ, છબી, અવાજ, સંવાદ અને અન્ય સામગ્રીનો ઉપયોગ કરી રહેલા અનેક વ્યક્તિઓ સામે કેસ દાખલ કર્યો છે. દિલ્હી હાઈકોર્ટે આ મામલે પોતાનો ચુકાદો આપ્યો છે. જાણો શું કહ્યું.
સલમાન ખાનની માંગ
બૉલિવુડ અભિનેતા સલમાન ખાન દ્વારા તેમના વ્યક્તિત્વ અધિકારોના રક્ષણ માટે દાખલ કરાયેલી અરજી અંગે દિલ્હી હાઈકોર્ટે સોશિયલ મીડિયા મધ્યસ્થીઓને નિર્દેશ આપ્યો છે કે તેઓ તેમના વ્યક્તિત્વ અધિકારોના રક્ષણ માટે દાખલ કરાયેલી અરજીને ફરિયાદ તરીકે ગણે અને નિયમો અનુસાર ત્રણ દિવસની અંદર કાર્યવાહી કરે. સલમાન ખાનના વકીલે કોર્ટને એ પણ માહિતી આપી હતી કે એપલે અભિનેતાના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરતી એપ્લિકેશન ડાઉનલોડ કરવાની મંજૂરી આપી છે. તેમણે ઈ-માર્કેટપ્લેસ પ્લેટફોર્મ પર AI ચેટબોટ્સ અને સામગ્રીનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે જે સલમાન ખાનના નામ અને વ્યક્તિત્વનો અયોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.
કોર્ટનો નિર્ણય
દિલ્હી હાઈકોર્ટે એમ પણ કહ્યું છે કે તે ટૂંક સમયમાં બિન-સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ સામે સ્ટે ઓર્ડર જારી કરશે. સલમાન ખાનનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા સંદીપ સેઠીએ કોર્ટને એવા સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ વિશે માહિતી આપી જે સતત તેમના વ્યક્તિત્વ અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરી રહ્યા છે, તેમજ નકલી સમાચાર અને ભ્રામક સામગ્રીના મુદ્દા વિશે પણ.
લોકોએ પહેલાં પણ કાર્યવાહી કરી છે
સલમાને ઘણા નામાંકિત અને અજાણ્યા પ્રતિવાદીઓ સામે મનાઈ હુકમ માંગ્યો છે જેઓ તેમની પરવાનગી વિના તેમના નામ, છબી, અવાજ, સંવાદ, શૈલી અને અન્ય વ્યક્તિગત ગુણોનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. તેમનો દાવો છે કે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ અને ઈ-કોમર્સ વેબસાઇટ્સ પર આવા અનધિકૃત ઉપયોગ ગ્રાહકોમાં મૂંઝવણ પેદા કરી શકે છે, તેમના બ્રાન્ડ મૂલ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને તેમને નાણાકીય અને વ્યક્તિગત નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આ મુકદ્દમાથી સલમાન ખાનને અમિતાભ બચ્ચન, ઐશ્વર્યા રાય બચ્ચન અને રજનીકાંત જેવા અગ્રણી ભારતીય સેલિબ્રિટીઓની યાદીમાં ઉમેરવામાં આવ્યું છે, જેમણે પહેલાથી જ તેમના વ્યક્તિત્વના રક્ષણ માટે કાનૂની પગલાં લીધા છે.
વ્યક્તિત્વ અધિકારો શું છે?
તાજેતરના વર્ષોમાં અભિષેક બચ્ચન, અનિલ કપૂર અને તેલુગુ સ્ટાર જુનિયર એનટીઆરએ પણ એઆઈ અને ડીપફેક ટેકનોલોજીના વધતા દુરુપયોગને ધ્યાનમાં રાખીને સમાન રાહત માંગી છે. જોકે ભારતમાં કોઈ ચોક્કસ કાયદામાં વ્યક્તિત્વ અધિકારો વ્યાખ્યાયિત નથી, આ અધિકારોને વિવિધ કોર્ટના નિર્ણયો દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી છે. તેઓ બંધારણના અનુચ્છેદ 21 સાથે પણ જોડાયેલા છે, જે ગોપનીયતા અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાનું રક્ષણ કરે છે. આ અધિકારો વ્યક્તિને તેમની ઓળખના કોઈપણ તત્વના વ્યાપારી ઉપયોગને નિયંત્રિત કરવાની શક્તિ આપે છે.
હોલિવુડ પણ આ સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યું છે. આ મુદ્દો ફક્ત ભારત પૂરતો મર્યાદિત નથી. સ્કારલેટ જોહાનસન અને જ્યોર્જ ક્લુની જેવા હોલીવુડ સ્ટાર્સે પણ તેમના અવાજો અથવા ચહેરાઓના AI-જનરેટેડ વર્ઝનના દુરુપયોગ અંગે મોટી કંપનીઓ સામે કેસ દાખલ કર્યા છે. જેમ જેમ ડીપફેક અને AI ટેકનોલોજી આગળ વધે છે, તેમ તેમ ઓળખ સુરક્ષા એક વૈશ્વિક પડકાર બની ગઈ છે. આ કેસ સલમાન ખાન વિરુદ્ધ અશોક કુમાર/જોન ડો અને અન્ય ભારતમાં સેલિબ્રિટી અધિકારો અને ડિજિટલ ઓળખના રક્ષણ માટે એક મહત્વપૂર્ણ મિસાલ સ્થાપિત કરી શકે છે.
