સ્ટાર્ટ્પ મહાકુંભ દ્વારા આધુનિક ભારતની ઝાંખી

આજે પણ ભારતીય માં બાપ, બાળકોને ભણાવીને એક સારી જોબ લેવા સુધી જ એમના સ્વપ્નને સિમિત રાખ્યા છે. જયારે કોઈ અભણ દીકરા-દીકરીઓ, બાપ દાદાની પેઢી સાચવીને કરોડોમાં રમતાં હોય છે…એક સમયે,આપણે એક એવો યુગનો આરંભ કર્યો હતો કે જયારે દુનિયામાં સૌથી વધુ એમ્પ્લોયીસ ભારતીય હતાં. IT ક્ષેત્રે ભારતીયોની હરણફાળ દ્વારા મોટા ભાગની મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓના સીઈઓ ભારતીયો રહી ચુક્યા છે. પરંતુ ત્યારે હજુ પણ આપણા માટે કોઈ મલ્ટીનેશનલ કે યુનિકોર્ન કંપનીઓનું નિર્માણ કરવું એ આજ સુધી માત્ર એક સ્વપ્ન જ રહ્યું હતું. આજે પણ આપણે અંતરપ્રેન્યોર્સ ને બદલે એમ્પ્લોયી બનવાનું વધુ પસંદ કરીએ છીએ. અને એના માટે અત્યાર સુધી ઘણા કારણો જવાબદાર હતાં.

અન્ય દેશોની સરખામણીમાં ભારતમાં કોઈપણ બિઝનેસ સ્ટાર્ટ અપ માટે જમીનને લઈને કાયદાઓ સખ્ત હતાં. જેમાં કન્સ્ટ્રકશન માટે પરમીટ લેવામાં ઘણો સમય જાય છે. ઉપરાંત ઇલેક્ટ્રિસીટીની પરમિશન, પ્રોપર્ટીના રજીસ્ટ્રેશન પણ લાંબી પ્રોસિઝર હતી. ભારતમાં બિઝનેસ શરૂ કરવા માટે સેન્ટ્રલ સેલ ટેક્સ, ડિવિડન્ડ ટેક્સ, પ્રોપર્ટી ટેક્સ, ફ્યુઅલ ટેક્સ, વ્હિકલ ટેક્સ, VAT, એકસાઈઝ ડ્યૂટી જેવા જુદા જુદા 33 પ્રકારના ટેક્સ 1 વર્ષ દરમ્યાન ચૂકવવા પડતાં.

સૌથી મોટી સમસ્યા હતી ફંડની, માર્ક માર્ક ઝુકરબર્ગ કે બિલ ગેટ્સ જયારે ગ્રેજ્યુએટ થયાં ત્યારથી જ તેઓ એટલા ધનવાન હતાં કે તેમણે સરકાર પાસેથી લોન લેવાની જરૂર નહોતી. તેઓ પહેલેથી જ કરોડપતિ હતા. આજ મુખ્ય કારણ હતુ કે મેટાવર્સ અને માઇક્રોસોફ્ટ આજે ખરબો ડોલરમાં રમે છે. જયારે કોઈ પણ ભારતીયને નવા બિઝનેસ સ્ટાર્ટપ માટે તો શુ, પરંતુ સારી યુનિવર્સિટીમાં પ્રવેશ માટે પણ લોન કે સ્કોલરશીપ પર આધાર રાખવો પડતો.

આવા ઘણા બધા કારણોને લીધે કોઈ પણ બિઝનેસ માટે ભારતમાં ઇન્વેસ્ટમેન્ટ કરવું કે સ્ટાર્ટ અપ કરવું ઘણું અઘરું હતું. પરંતુ છેલ્લા 7 વર્ષમાં ટેકનોલોજી ક્ષેત્રે ભારતે હરણફાળ ભરી છે. તેની પાછળ ઘણી એજ્યુકેશન સિસ્ટમ, અતરંગી યુનિવર્સિટીઓ, પ્રાયવેટ ઇન્વેસ્ટર્સ અને વિવિધ ગવર્મેન્ટલ બિઝનેસ સ્ટાર્ટ અપ પ્રોગ્રામની મહેનતનો બહુ મોટો ફાળો રહ્યો છે.

યુવા ઉદ્યોગ સાહસિકોને મદદ કરવાં માટે સરકારે 2016 માં સ્ટાર્ટ અપ ઈન્ડિયા ઈનિશિએટિવની રચના કરેલ છે. જે ઉદ્યોગ સાહસિકોને નવા આઈડિયા પર બિઝનેસ શરૂ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે અને ફંડ પુરુ પાડે છે. 2018 માં આવા 50,000થી પણ વધુ સ્ટાર્ટ અપ સાથે ગ્રોથ 12થી15% હતો, જયારે 2019 માં વધુ 9,500 સ્ટાર્ટ અપ થયેલા હતા. આ ગ્રોથ પરથી એવુ અનુમાન લગાવામાં આવે છે કે ભારતમાં દરરોજ 2-3 ટેકનોલોજી સ્ટાર્ટ અપ થાય છે. છેલ્લા 5 વર્ષમાં 101 યુનિકોર્ન કંપનીના નિર્માણ થયેલ છે જેની વૅલ્યુએશન 1$ બિલિયન થી પણ વધુ છે. 2020માં 11અને 2021 માં 44 યુનિકોર્ન કંપનીઓ બનેલી છે જેમા ઝોમાટો, પોલિસીબજાર, પેટીએમ જેવી કંપનીઓનો સમાવેશ થાય છે.

હાલ જ દિલ્હીમાં સ્ટાર્ટ્પ મહાકુંભનું આયોજન ખૂબ જ સફળ રહ્યું. જેની થીમ હતી, સ્ટાર્ટિંગ ઇન્ડિયા@ અનફોલ્ડ 2047. સાલ 2047 માં ભારત કેવી રીતે સ્ટાર્ટ્પ બિઝનેસનું હબ બનવા જઈ રહ્યું છે તેની એક નાની ઝલક અહીં જોવા મળી હતી. જ્યાં 3000 જેટલાં નવા બિઝનેસ માટે 45 જેટલાં દેશો માંથી ઇન્વેસ્ટર્સ ભાગ લઇ રહ્યા છે. જ્યાં જુદા જુદા પેનલ ડિસ્કશન દ્વારા આંતરપ્રેન્યોર્સ, એમની ક્ષમતા માટે ફન્ડિંગની વ્યવસ્થા કરી શકશે.

અહીં અલગ અલગ ક્ષેત્રો માટે 12 જેટલાં થીમ પાર્ક બનાવ્યા છે જેમાં AI, ફિનટેક, હેલ્થટેક, ક્લીનટેક, મોબિલિટી, વિભાગ મુખ્ય છે. જ્યાં ઇન્વેસ્ટર્સ, પોલિસીમેકર્સ, અને આંતરપ્રેન્યોર્સ વર્કશોપ, માસ્ટરક્લાસ અને નેટવર્કિંગ મીટ દ્વારા પોતાના સ્વપ્નોને નવી પાંખો આપી શકશે.

આ એક એગ્રીક્લચર, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, હેલ્થ કેર અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ટેક્નોલોજી દ્વારા ગ્લોબલ બિઝનેસ માટેની અનેક તકો પૂરી પાડે છે, જે અનેક રોજગાર ઉભા થશે, ટેક્નોલોજી દ્વારા લોકોનું જીવન ધોરણ સહેલું બનશે.

એટલું જ નહીં અહીં, દરેક મોટી કંપનીઓના સીઈઓની પ્લે બુક આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની રહી છે, જેમાં તેઓએ પોતાના ઇન્વેસ્ટમેન્ટ માટેના મંતવ્યો રજૂ કર્યા છે. એક્ટ્રેસ સોનમ કપૂર, ભુવન બામ, ઈન્ફ્લુએન્સર કેરી મીનાતી જેવા લોકો મહાકુંભમાં મનોરંજનનું કેન્દ્ર બન્યા હતા. સૌથી ચર્ચામાં રહ્યા અનોખા આવિષ્કાર. જેમાં છે હવામાં ઊડતી ટેક્સીઓ અને સ્કિન પ્રિન્ટર્સ. જેમાં સ્કિન પર અવનવી ભાતની ડિઝાઇનોએ લોકોમાં આકર્ષણ ઉભું કર્યું હતું.

હવે એ દિવસો દૂર નથી, જ્યાં આપણે ડિજિટલ દુનિયામાં આપણું સ્થાન નક્કી કરી લેશું, જ્યાં આપણે એમ્પ્લોઈસ નહીં પણ આંત્રપ્રિન્યોરનું હબ ઉભું કરીશું. જ્યાં મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓ સીઈઓ લેવા નહીં પણ ભારતીય સીઈઓને મળવા માટે ભારત આવશે.

(નવસારીસ્થિત જીજ્ઞા જોગીયા વિજ્ઞાનના સ્નાતક છે. મેડિકલ ક્ષેત્રે નવી જાણકારીઓ-સંશોધનમાં રસ ધરાવવાની સાથે સાથે એ આરોગ્ય, ફેશન, વ્યક્તિતિવ વિકાસ, મહિલાઓના પ્રશ્નો જેવા વિષયો પણ લખતાં રહે છે.)