ભારતીય રિઝર્વ બેંકે કહ્યું છે કે તે ભારતીય ચલણ રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ અંગે આંતર-વિભાગીય જૂથના અહેવાલનો અભ્યાસ કરશે. આરબીઆઈએ તેની વેબસાઈટ પર રિપોર્ટ અપલોડ કર્યો છે. જોકે, આરબીઆઈએ ઈન્ટર-ડિપાર્ટમેન્ટલ ગ્રૂપના પોતાના અભિપ્રાય તરીકે રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણને લઈને રિપોર્ટમાં કરેલી બાબતો અને સૂચનો જણાવ્યું છે. આરબીઆઈનું કહેવું છે કે તેને આ રિપોર્ટ સાથે સત્તાવાર રીતે કોઈ લેવાદેવા નથી.
આરબીઆઈએ રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ પર વિચારણા કરવા માટે એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર રાધા શ્યામ રાઠોની અધ્યક્ષતામાં આંતર-વિભાગીય જૂથની રચના કરી હતી. આ જૂથ બનાવવાનો હેતુ આંતરરાષ્ટ્રીય ચલણ તરીકે રૂપિયાનું સ્થાન નક્કી કરવાનો તેમજ રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ માટે રોડમેપ તૈયાર કરવાનો હતો. તેના અંતિમ સૂચનો ધરાવતો અહેવાલ આંતર-વિભાગીય જૂથને સુપરત કર્યો છે.
રૂપિયાના આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ પર આંતર-વિભાગીય જૂથની ભલામણોને ધ્યાનમાં રાખીને, સમિતિએ ભલામણ કરી છે કે દ્વિપક્ષીય અને બહુપક્ષીય વેપાર માટે ઇન્વોઇસિંગ, સેટલમેન્ટ અને ચુકવણી રૂપિયા અને સ્થાનિક ચલણમાં થવી જોઈએ. સમિતિએ એસીયુ જેવી હાલની બહુપક્ષીય મિકેનિઝમ્સમાં રૂપિયાને વધારાના સેટલમેન્ટ ચલણ તરીકે સ્થાપિત કરવાની ભલામણ કરી છે. દ્વિપક્ષીય વ્યવહારોમાં સ્થાનિક ચલણ ઉપરાંત, કાઉન્ટરપાર્ટી દેશો સાથે સ્થાનિક ચલણમાં વેપારને પ્રોત્સાહન આપવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.
આંતર-વિભાગીય જૂથે ભારત અથવા વિદેશમાં બિન-નિવાસી લોકો માટે રૂપિયા ખાતા ખોલવાનું વિસ્તરણ સૂચવ્યું છે. ક્રોસ બોર્ડર ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ભારતીય પેમેન્ટ સિસ્ટમને એકીકૃત કરવાનું પણ સૂચન કરવામાં આવ્યું છે. સમિતિએ વૈશ્વિક 24*5 રૂપિયાના બજારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નાણાકીય બજારને મજબૂત કરવા પર ભાર મૂક્યો છે અને ભારતને રૂપિયાના વ્યવહારોનું હબ બનાવવા અને તેને વધુ સારી કિંમત શોધ તરીકે સ્થાપિત કરવા પ્રોત્સાહન આપવાનું સૂચન કર્યું છે. નિકાસકારોને રૂપિયામાં વેપાર સેટલમેન્ટ માટે પ્રોત્સાહન આપવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું છે.
સમિતિએ મસાલા બોન્ડ પરના ટેક્સની મધ્યમ ગાળામાં સમીક્ષા કરવાનું સૂચન કર્યું છે. ક્રોસ બોર્ડર ટ્રેડ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે RTGSનો આંતરરાષ્ટ્રીય ઉપયોગ અને રૂપિયાની સીએલએસ (કંટીન્યુઅસ લિન્ક્ડ સેટલમેન્ટ) સિસ્ટમમાં ડાયરેક્ટ સેટલમેન્ટ કરન્સી તરીકે રૂપિયાનો સમાવેશ કરવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું છે. ઉપરાંત, સમિતિએ વિદેશમાં ભારતીય બેંકોની ઓફ-શોર શાખાઓમાં બેંકિંગ સેવાઓ રૂપિયામાં ઉપલબ્ધ કરાવવાની ભલામણ કરી છે.
