મુંબઈ નોર્થ વેસ્ટ લોકસભા બેઠક મહારાષ્ટ્રના મહત્વપૂર્ણ સંસદીય મતવિસ્તારોમાંથી એક છે. આ લોકસભા સીટ મુંબઈ ઉપનગરીય જિલ્લાના મોટા ભાગને આવરી લે છે. આ બેઠક પર ફિલ્મ સ્ટાર્સનો દબદબો રહ્યો છે. આ વિસ્તારમાં 520 એકરમાં ફેલાયેલી ફિલ્મ સિટી આવેલી છે જે ગોરેગાંવમાં છે. આ સંસદીય મતવિસ્તારમાં 6 વિધાનસભા મતવિસ્તારો છે – જોગેશ્વરી પૂર્વ, દિંડોશી, ગોરેગાંવ, વર્સોવા, અંધેરી ઈસ્ટ અને અંધેરી વેસ્ટ.
ઉત્તર-પશ્ચિમ લોકસભા મતવિસ્તારના મતદારો ખૂબ જ સજાગ છે. બાય ધ વે, ભૂતકાળના રેકોર્ડ કહે છે કે આ મતવિસ્તારમાં કોંગ્રેસ હંમેશા આગળ રહી છે, કારણ કે 1967થી અત્યાર સુધી યોજાયેલી 14 લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસના ઉમેદવારો સૌથી વધુ 9 વખત જીત્યા છે. અહીંના મતદારો રામ જેઠમલાણી, સુનીલ દત્ત, મધુકર સરપોતદાર અને ગુરુદાસ કામત જેવા દિગ્ગજ નેતાઓને લોકસભામાં મોકલતા રહ્યા છે. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં શિવસેનાના ગજાનન કીર્તિકરને 60 ટકાથી વધુ મત મેળવીને બે વખત લોકસભામાં મોકલવામાં આવ્યા હતા. આ વખતે ઉદ્ધવ સેનાએ અહીંથી કીર્તિકરના પુત્ર અમોલને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે, જ્યારે મહાયુતિએ શિવસેનાના રવિન્દ્ર વાયકરને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. રવિન્દ્ર વાયકર ત્રણ વખત જોગેશ્વરીના એમએલએ રહી ચૂક્યા છે. તેમજ કેટલાક કૌભાંડમાં તેમનું નામ પણ સંડોવાયેલુ છે. તેઓ શિવસેના યુબીટીમાંથી થોડા સમય પહેલા જ શિંદેની શિવસેનામાં જોડાયા હતા. ઉદ્ધવસેનાના ઉમેદવાર અમોલ કીર્તિકર માટે મરાઠી અને મુસ્લિમ મતદારો ઉપયોગી સાબિત થઈ શકે છે. આ વખતે 6 માંથી 3 બેઠકો એવી છે જ્યાં સેના સામે સેનાની જંગ જોવા મળશે. એમાંની એક બેઠક છે મુંબઈ નોર્થ વેસ્ટ.
કોંગ્રેસના ઉમેદવાર શાંતિલાલ શાહ મોટા સીમા ફેરફારો પછી 1967 માં યોજાયેલી સામાન્ય ચૂંટણીમાં મુંબઈ ઉત્તર-પશ્ચિમ લોકસભા બેઠક પરથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. 1971માં પણ આ બેઠક કોંગ્રેસ પાસે રહી અને હરિ રામચંદ્ર ગોખલે સંસદ સભ્ય તરીકે ચૂંટાયા. 1977 અને 1980ની ચૂંટણીમાં જનતા દળે આ બેઠક મેળવી હતી. પાર્ટીના ઉમેદવાર અને પીઢ વકીલ રામ જેઠમલાણી બે વખત સાંસદ બન્યા. 1984માં ફિલ્મ અભિનેતા સુનીલ દત્ત કોંગ્રેસ પાર્ટી તરફથી આ બેઠક પરથી ચૂંટણી લડ્યા હતા. તેઓ અહીંથી 1984, 1989 અને 1991માં સતત ત્રણ વખત ચૂંટણી જીત્યા હતા. 1996ની ચૂંટણીમાં આ સીટ શિવસેનાના ફાળે ગઈ હતી અને પાર્ટીના મધુકર સરપોતદારનો વિજય થયો હતો. 1998ની ચૂંટણીમાં પણ આ સીટ પર શિવસેનાના મધુકર ચૂંટાયા હતા.
સુનીલ દત્તના અવસાન બાદ પુત્રી ચૂંટણી મેદાનમાં
વર્ષ 1999માં કોંગ્રેસના ઉમેદવાર સુનીલ દત્તે ફરી એકવાર આ બેઠક પર કબજો કર્યો હતો. તેઓ 2004ની ચૂંટણીમાં પણ જીત્યા હતા. 25 મે 2005ના રોજ તેમનું અવસાન થયું. 2005 માં યોજાયેલી પેટાચૂંટણીમાં, કોંગ્રેસે સુનીલ દત્તની પુત્રી પ્રિયા દત્તને મેદાનમાં ઉતાર્યા અને તે વિજયી બની. 2009ની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસના ગુરુદાસ કામત અહીંથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. 2014માં યોજાયેલી સામાન્ય ચૂંટણીમાં આ બેઠક પર ભાજપ-શિવસેના ગઠબંધનનું પ્રભુત્વ હતું. શિવસેનાએ ચૂંટણીમાં ગજાનન કીર્તિકરને ટિકિટ આપી હતી. ચૂંટણી જીતીને તેઓ સંસદ ભવન પહોંચ્યા હતા. તેઓ 2019માં ફરી સાંસદ બન્યા.
શિવસેના 2014 અને 2019માં જીતી હતી
2014ના ચૂંટણી આંકડાઓ પર નજર કરીએ તો શિવસેનાના ગજાનન કીર્તિકરને 4,64,820 વોટ મળ્યા હતા. તેમની સામે કોંગ્રેસના ગુરુદાસ કામત હતા, જેમને માત્ર 2,81,792 મત મળ્યા હતા. તેમનો 1,83,028 મતોથી પરાજય થયો હતો. 2019માં શિવસેનાએ આ સીટ પર ફરીથી ગજાનન કીર્તિકરને ટિકિટ આપી હતી અને તેઓ 2,60,328 વોટથી ચૂંટણી જીત્યા હતા. તેમને 570,063 મત મળ્યા હતા. તેમના હરીફ કોંગ્રેસના સંજય બ્રિજકિશોરલાલ નિરુપમને 3,09,735 મત મળ્યા હતા.
2012ની BMC ચૂંટણીમાં ભાજપના 3 કોર્પોરેટર હતા, જે 2017માં વધીને 22 થઈ ગયા. શિવસેનાના તૂટવાની સૌથી ખરાબ અસર ઉત્તર-પશ્ચિમ લોકસભા મતવિસ્તારમાં પડી હતી. તેના 13 કોર્પોરેટરોમાંથી 7 પાર્ટી છોડીને શિંદે સેનામાં જોડાયા હતા. જેના કારણે ઉદ્ધવ સેનાની હાલત ખરાબ છે. તેમના લોકો નિરાશ થયા છે, પરંતુ મતદારો નિરાશ નથી, તેથી ચમત્કાર થાય તો નવાઈ નહીં.
ઉત્તર-પશ્ચિમ લોકસભા મતવિસ્તારનો પૂર્વ છેડો સંજય ગાંધી રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન અને આરેના જંગલોથી ઘેરાયેલો છે, જ્યારે પશ્ચિમ છેડો દરિયા કિનારાથી ઘેરાયેલો છે. જુહુ, લોખંડવાલા, વર્સોવા વિસ્તારો છે, જ્યાં ફિલ્મ સ્ટાર્સથી લઈને દેશના જાણીતા ઉદ્યોગપતિઓ સુધીના મતદારો છે. અહીંના મતદારો તેમના જનપ્રતિનિધિઓથી નારાજ છે કારણ કે ઝૂંપડપટ્ટીના વિકાસની ગતિ કીડીની ઝડપે થઈ રહી છે, જ્યારે સમૃદ્ધ મતદારો ટ્રાફિક જામ જેવી સમસ્યાઓથી પરેશાન છે. રોડ કનેક્ટિવિટી પણ મોટો મુદ્દો છે. અમુક અંશે મેટ્રોએ ચોક્કસપણે સમસ્યામાં ઘટાડો કર્યો છે. મતવિસ્તારના પૂર્વ છેડે નેશનલ પાર્કની જમીન પર ઝૂંપડીઓ છે. ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા લોકો વીજળી, પાણી, શૌચાલય, આરોગ્ય, શિક્ષણ વગેરે જેવી પ્રાથમિક સેવાઓ પણ મેળવી શકતા નથી. તેમના પુનર્વસન માટે કોર્ટે સરકારને ઘણી વખત ઠપકો આપ્યો છે, પરંતુ તેનાથી કોઈ ફરક પડ્યો નથી. મુંબઈના પશ્ચિમ ધાર પરના સૌથી જૂના રહેવાસીઓ અને કોળી માછીમાર સમુદાયની સમસ્યાઓ વર્ષોથી યથાવત છે. સાંસદો આવતા-જતા રહ્યા, પરંતુ સમસ્યાઓ જેમની તેમ જ રહી.
ઉત્તર-પશ્ચિમ લોકસભા ક્ષેત્રમાં પણ વિકાસની અપાર સંભાવનાઓ છે. જુહુ ચોપાટીને જે રીતે વિકસાવવામાં આવી છે તેના વખાણ થઈ રહ્યા છે. નેશનલ પાર્ક, ફિલ્મ સિટી અને આરેમાં પર્યટનના વિકાસની સંભાવના છે. ફિલ્મ સિટીને વિશ્વનો સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મ સ્ટુડિયો બનાવવા માટે કાગળ પર ઘણી વખત કામ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ યોજના પૂર્ણ થઈ શકી ન હતી. આજે પણ ફિલ્મ અને સિરિયલ ઈન્ડસ્ટ્રી જનપ્રતિનિધિઓ પાસે ઘણી અપેક્ષાઓથી જુએ છે. એક સમય હતો જ્યારે આરેના જંગલોમાં બનેલા બગીચામાં લોકો પિકનિક માટે આવતા હતા, હવે તે જર્જરિત થઈ ગયું છે. નજીકમાં શ્રીનગર પ્રવાસી વિસ્તાર પણ છે, પરંતુ તેની ખરાબ હાલત જોઈને લોકો જનપ્રતિનિધિઓને કોસ કરે છે. વર્સોવાના કિનારે પણ વિકાસ થઈ શકે છે.
ઉત્તર ભારતીય, દક્ષિણ ભારતીય અને ગુજરાતી-રાજસ્થાની સમાજમાં પણ તેમની સારી પકડ છે. છેલ્લી બે ચૂંટણીમાં ગજાનન કીર્તિકર ઉમેદવાર હોવા છતાં અમોલે જ ચૂંટણીની રણનીતિ બનાવી હતી. કોંગ્રેસના સંજય નિરુપમ અમોલની વ્યૂહરચના સામે ટકી શક્યા નથી.
મુંબઈના મધ્યમાં સ્થિત, આ લોકસભા મતવિસ્તારમાં રેલવે ટ્રેકની પૂર્વ બાજુએ દિંડોશી, જોગેશ્વરી (પૂર્વ), અંધેરી (પૂર્વ) અને પશ્ચિમમાં અંધેરી (પશ્ચિમ), વર્સોવા, ગોરેગાંવ વિધાનસભા મતવિસ્તાર આવેલા છે. અહીંથી ભાજપના ત્રણ અને ઉદ્ધવ સેનાના ત્રણ ધારાસભ્યો છે, પરંતુ શિવસેનામાં ભાગલા પડ્યા બાદ જોગેશ્વરીના ધારાસભ્ય રવિન્દ્ર વાયકરે પક્ષ બદલ્યો છે. આ વિસ્તારમાં પણ ભાજપના સૌથી વધુ 22 કોર્પોરેટર છે, ઉદ્ધવ સેનાના 13, એનસીપીના 2 અને કોંગ્રેસ અને અપક્ષના એક-એક કોર્પોરેટર છે. જો કે, 2017માં યોજાયેલી કોર્પોરેટરની ચૂંટણીમાં ભાજપ અને ઉદ્ધવ સેના અલગ-અલગ ચૂંટણી લડ્યા હતા. આનો સૌથી મોટો ફાયદો ભાજપને મળ્યો.
મતદારોની સ્થિતિ
મરાઠી: 37.20%
મુસ્લિમ: 19.30%
ખ્રિસ્તી: 2.80%
ઉત્તર ભારતીય: 18.30%
ગુજરાતી-રાજસ્થાની 12.40%
દક્ષિણ ભારતીય: 5.60%
પંજાબી: 1.30%
સિંધી: 1%
અન્ય 2.10%
