અમદાવાદ: પાટણ જિલ્લાના રાધનપુરના ખેડૂતોના જીવનધોરણ અને આજીવિકામાં છેલ્લાં આઠ વર્ષ કરતાં વધુ સમયથી સતત સુધારો જોવા મળી રહ્યો છે. જેનું એક ખાસ કારણ રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશનના માર્ગદર્શનમાં કાર્યરત બનાસ ખેડૂત ઉત્પાદન કંપની (FPC)ની ઉપસ્થિતિ પણ છે.
બનાસ FPCની યાત્રા એ વાતનું ઉદાહરણ પૂરું પાડે છે કે કેવી રીતે ખેડૂત જૂથો ગ્રામીણ પરિવર્તન, સર્વસમાવેશક વૃદ્ધિ અને ખેડૂત સશક્તીકરણને આગળ વધારી શકે છે. તેમની સફળતા કૃષિને મજબૂત કરવા અને મજબૂત કૃષિ સમુદાયોના નિર્માણ માટે એક ઉદાહરણની ગરજ સારે છે. તાજેતરમાં બનાસને એક્સેસ ડેવલપમેન્ટ સર્વિસિસ દ્વારા FPO ઓફ ધ યર માટે પ્રતિષ્ઠિત ‘FPO ઇમ્પેક્ટ એવોર્ડ 2024’ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. આ સન્માન નાના અને સીમાંત ખેડૂતોની આજીવિકા વધારવામાં બનાસ FPCની પરિવર્તનકારી ભૂમિકાને ઉજાગર છે.
રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશન દ્વારા વિકાસની પહેલના ભાગરૂપે એપ્રિલ 2016માં શરૂ કરાયેલી બનાસ FPC સિંચાઈ, યાંત્રિકીકરણ, ટકાઉ ખેતી અને બજારની પહોંચ સહિતના કૃષિ ક્ષેત્રના નિર્ણાયક પડકારોનો ઉકેલ પૂરો પાડે છે. આ FPC ખેડૂતોને વેલ્યૂ ચેઇનમાં ઉચ્ચતમ કિંમતો મેળવવા માટે, વધુ સારી કિંમતો સુનિશ્ચિત કરવા, સમયસર પેમેન્ટ મેળવવા અને સરળતાથી કૃષિ સંબંધિક સહાય મેળવવા માટે સમર્થ બનાવે છે. તેના ચેરમેન અને જીરુના ખેડૂત કરસનભાઈ જાડેજા બનાસની વૃદ્ધિની સફરમાં આગેવાનની ભૂમિકામાં છે. તેઓ આગામી દાયકામાં બનાસ FPC રૂ. 100 કરોડનું ટર્નઓવર હાંસલ કરતી સંસ્થા બને તેવી ઇચ્છા રાખે છે. પ્રોડક્ટ ઓફરિંગમાં વૈવિધ્ય લાવવાની સાથે-સાથે તેની પોતાની રિટેલ બ્રાન્ડ ‘ચોરાડ’ સ્થાપિત કરવા અને આગામી પાંચ વર્ષમાં જીરુના નિકાસ બજારમાં પ્રવેશવાની યોજનાઓ હાથ ધરવામાં આવી રહી છે.
બનાસ FPC 2100થી વધુ શેરધારકો (400થી વધુ મહિલાઓ સહિત) અને રૂ. 30 લાખની પેઇડ-અપ ઇક્વિટી સાથે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં મુખ્યત્વે જીરું, એરંડા અને અન્ય ઉત્પાદનોના વેચાણ અને પ્રોસેસિંગ થકી રૂ.7.4 કરોડની આવક હાંસલ કરી હતી. તેમાં કૃષિ વિષયક સહાયની સાથે ખેડૂતોને કૃષિને લગતા સાધનો ભાડે આપીને, ડ્રોનથી સ્પ્રે કરીને, ખેતરની માટીનું ટેસ્ટિંગ કરીને તથા આઇ.ઓ.ટી. સાધનોનો ઉપયોગ કરીને કૃષિ વિષયક સ્થાનિક માહિતી જેવી અનેક સેવાઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. નાણાકીય વર્ષ 2018-19માં શરૂ થયેલો તેનો જીરુ પ્રોસેસિંગ બિઝનેસ રૂ.8 લાખથી વધીને રૂ. 3.25 કરોડનો થયો છે અને તે ખેડૂતોને સ્થાનિક વેપારીઓ કરતાં સારા ભાવ આપે છે. ખેડૂતોને ખાતરીપૂર્વકની ચૂકવણી, પારદર્શક વજન અને પરવડે તેવી ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળી સેવાઓ મળવાથી ફાયદો થાય છે અને તેનાથી ઉપજમાં 30 ટકાનો વધારો થાય છે.
બનાસ FPCને રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશન દ્વારા ટેકનિકલ માર્ગદર્શન, જોડાણો અને તાલીમ પૂરી પાડવામાં આવી હતી. હવે તે આ પ્રદેશમાં અન્ય છ ફાર્મર્સ પ્રોડ્યૂસર કંપનીઓ માટે માર્ગદર્શકની ભૂમિકામાં પરિવર્તિત થઈ છે. તે તેમને બજાર જોડાણો, સંચાલન અને કામગીરીમાં મદદ કરે છે. નાબાર્ડના FPC પ્રમોશન પ્રોગ્રામ હેઠળ આમાંથી બે FPCને બનાસ દ્વારા પ્રમોટ કરવામાં આવી રહી છે. બનાસ અને આ છ FPC હવે સાથે મળીને એક ફેડરેશન બનાવી રહી છે, જે 100 ગામડાઓમાં 4,000થી વધુ ખેડૂતોને સામૂહિક રીતે મદદ કરે છે. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં તેમનું સંયુક્ત ટર્નઓવર રૂ.23 કરોડ થવા જાય છે. બનાસ દ્વારા માર્ગદર્શન પામેલી FPCને ખેડૂતોના સશક્તીકરણ અને ગ્રામીણ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેમના ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન માટે પણ સન્માનિત કરવામાં આવી છે.
બનાસ તેના ફાર્મર્સ ડેટાબેઝ અને પોઈન્ટ-ઓફ-સેલ સિસ્ટમને ડિજિટાઈઝ કરીને ખેડૂતોને સમયસર, જરૂર મુજબની વ્યક્તિગત સલાહ માટે કૃષિ વિષયક પરિસ્થિતિઓની રિયલ ટાઇમ માહિતી પૂરી પાડવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરી રહી છે. કંપનીએ મસાલાના ખેડૂતોની ઉપજને સુનિશ્ચિત કરતી બંડલ્ડ કસ્ટમ-મેઇડ ઇન્સ્યોરન્સ પ્રોડક્ટ સાથે સેટેલાઇટ આધારિત એગ્રો એડવાઇઝરી આપવા માટે એગ્રી-ટેક સ્ટાર્ટ-અપ સાથે પણ જોડાણ કર્યું છે.
ખેડૂત સમુદાયના સન્માન માટે દર વર્ષે 23મી ડિસેમ્બરે ઉજવાતા આ કિસાન દિવસ નિમિત્તે ફાર્મર્સ પ્રોડ્યૂસર્સ ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ (એફપીઓસ)ના સમર્પિત સમર્થન અને માર્ગદર્શન દ્વારા ખેડૂતોને વધુ મજબૂત અને આત્મનિર્ભર બનાવીને રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશન નાના ખેડૂતો અને ખેડૂત સમુદાયોને મજબૂત બનાવવાની તેની પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરે છે.
