સાચા વિચાર અને સાથીઓની પસંદગી એ કોઈપણ સંચાલકની સફળતાના મૂળમાં રહેલું સહુથી મહત્વપૂર્ણ તત્વ છે, 
કારણ કે નેતૃત્વની દિશા એ તેના વિચારોની શુદ્ધતા અને આસપાસના લોકોની નૈતિકતાથી નક્કી થાય છે.
મહાભારતના ઉદ્યોગપર્વમાં ભગવાન કૃષ્ણ જ્યારે શાંતિમંત્રણા માટે હસ્તિનાપુર આવે છે ત્યારે રાજા ધૃતરાષ્ટ્રને વિદુરની સચોટ સલાહ મળે છે કે ખરાબ વિચાર અને અહંકારી સાથીઓને કારણે રાજ્ય વિનાશ તરફ જઈ શકે છે.
વિદુર ધર્મ અને નીતિ બંનેમાં પારંગત હોવાથી તેમણે ધૃતરાષ્ટ્રને સ્પષ્ટ કહ્યું કે જે લોકો પોતાના સ્વાર્થ માટે ખોટી સલાહ આપે છે, તેઓ રાજધર્મના શત્રુ સમાન છે. દુર્ભાગ્યે, ધૃતરાષ્ટ્રે વિદુરની વાત અવગણીને દુર્યોધન જેવા અહંકારી સલાહકારો પર વિશ્વાસ મૂક્યો અને પરિણામે મહાસંગ્રામનો જન્મ થયો. અહીંયા ધૃતરાષ્ટ્ર પુત્રપ્રેમના અતિરેકથી અંધ હતા તે દોષ પણ લાગે છે. કોઈ પણ સંચાલકે પોતાના ઉદ્યોગ કે વ્યાપારના સંચાલનમાં માત્ર પોતાના સગાં-વહાલાંની કાનભંભેરણીથી વશ નહીં થતાં વિદૂર જેવા વિષમ નિષ્ણાત અને તટસ્થ વ્યક્તિનો અભિપ્રાય પણ ગણતરીમાં લેવો જોઈએ.
આ કથા આજના કોર્પોરેટ અથવા પ્રશાસકીય સંચાલન માટે પણ એટલી જ પ્રાસંગિક છે. વિચારો અને સાથીઓની પસંદગી એ માત્ર પ્રતિભા કે બુદ્ધિની બાબત નથી, પરંતુ ઈમાનદારી, દૃષ્ટિ અને સંસ્થાના હિત માટેની પ્રતિબદ્ધતા પર આધારિત છે. કોઈપણ સંચાલક જો વિચારવિમર્શ વિના ફક્ત ચાતુર્ય કે લાભના આધારે સલાહકારો રાખે, તો નિર્ણયોમાં નૈતિક સંતુલન ગુમાઈ જાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, ભારતીય ઉદ્યોગપતિ રતન ટાટાએ હંમેશાં એવા સહયોગીઓ પસંદ કર્યા જેઓ માત્ર નફો નહીં પરંતુ મૂલ્યો સાથે વ્યવસાય ચલાવતા હતા; તેમણે એકવાર કહ્યું હતું કે “જો તમારી પાસે ખોટા લોકોની ટીમ છે, તો શ્રેષ્ઠ વિઝન પણ નિષ્ફળ જાય છે.” આ વિચાર વિદુરના સિદ્ધાંત સાથે જોડાયેલો છે.
વધુ એક ઉદાહરણ તરીકે, ડૉ. એ.પી.જે. અબ્દુલ કલામનું ટીમ સંચાલન જોવું – તેમણે વૈજ્ઞાનિક ટીમોમાં એવી વ્યક્તિઓની પસંદગી કરી કે જેઓ વિચારોમાં ઈમાનદારી અને દેશહિત માટે સમર્પિત હતા. એ જ કારણે તેઓએ અવકાશ અને મિસાઈલ વિજ્ઞાન બંને ક્ષેત્રોમાં અભૂતપૂર્વ સંકલિત સફળતા મેળવી. વિપરીત રીતે, ઇતિહાસ દર્શાવે છે કે કેટલાક નેતાઓએ ખોટા સલાહકારો અને ગણતરીના લોભના કારણે દેશ અને સંગઠનોને અંધકારમાં ધકેલ્યા, જેમ કે એનરોન કંપનીનું વિઘટન, જે ખોટા અર્થતંત્રીય માર્ગદર્શન અને નૈતિકતાના અભાવનું સીધુ પરિણામ હતું.
સાચા વિચારવાળા સાથીઓ એ સંચાલનની આત્મા છે – તેઓ નેતાને સાચી દિશા બતાવે છે, ખરાબ સમયમાં પણ સત્ય બોલવાની હિંમત ધરાવે છે અને વ્યક્તિગત ફાયદા કરતાં સમૂહહિતને મહત્વ આપે છે. આજની દુનિયામાં પણ એ જ સત્ય છે – સંચાલક માટે નફા કરતાં વિશ્વાસ, સ્પર્ધા કરતાં સહકાર અને રાજનીતિ કરતાં નૈતિકતા મહત્વની છે. સાચા વિચાર ધરાવતી ટીમ હંમેશાં સંસ્થાને લાંબા ગાળે ટકાઉ બનાવે છે, કારણ કે એવી ટીમ “હા સાહેબ” કહેતી નથી, પરંતુ યોગ્ય પ્રશ્નો પૂછવાની હિંમત રાખે છે.
અંતે કહી શકાય કે વિદુરની જેમ ધર્મ અને બુદ્ધિના સંગમથી વિચાર કરવો અને સાથીઓની પસંદગી કરવી એ માત્ર સંચાલનની જરૃરિયાત નથી પરંતુ સંસ્થાના અસ્તિત્વનું રક્ષણ કરનાર ધર્મ છે.
(નિધિ દિવાસળીવાળા નવી પેઢીની તેજસ્વી લેખિકા છે. સુરતસ્થિત વીર નર્મદ યુનિવર્સિટીના સ્નાતક નિધિના બે પુસ્તકો કાવ્યસંગ્રહ ‘ઝરણી‘ અને ચિંતનકણિકાના સંગ્રહ ‘નિજાનંદ‘ ઉપરાંત ‘થોડામાં ઘણું’ મોટીવેશનલ સુવિચારોને પણ વાચકોએ વખાણ્યા છે. માનવ સંબંધો, સ્વભાવ અને સમાજ વ્યવસ્થા ઉપર આધારિત એક લેખમાળા એમના સોશિયલ મીડિયા ઉપર નિયમિત પ્રસિદ્ધ થાય છે. આ કોલમમાં એ મહાભારત અને ગીતા ઉપર આધારિત વહીવટ તેમજ મોટીવેશનને લગતી વાતો સરળ ભાષામાં સમજાવે છે.)
