સંપૂર્ણ એકાગ્રતા લક્ષ્યસિદ્ધિ માટેનો મજબૂત પાયો નાખે છે. લક્ષ્ય પર એકાગ્રતા કોઈપણ નેતૃત્વની સફળતાનું મૂળ તત્વ 
છે, કારણ કે જ્યારે મનુષ્યનું ધ્યાન એક જ ધ્યેય પર કેન્દ્રિત થાય છે, ત્યારે તે માર્ગમાં આવતા બધા અવરોધો, વિક્ષેપો અને લાલચ સામે અડગ રહીને પોતાના લક્ષ્ય સુધી પહોંચી શકે છે.
મહાભારતના આદિપર્વમાં ગુરુ દ્રોણાચાર્યે પોતાના શિષ્યોની એકાગ્રતા પરખવા માટે પંખીની આંખ નિશાન તરીકે રાખી હતી. બધા શિષ્યો વૃક્ષ, પાંદડાં, ડાળીઓ કે પંખીના શરીર વિશે કહેતા રહ્યા, પરંતુ અર્જુને સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું કે તેને માત્ર પંખીની આંખ જ દેખાય છે. એ જ ક્ષણે દ્રોણાચાર્યે જાહેર કર્યું કે સાચો યોદ્ધા એ છે જે પોતાના લક્ષ્ય પર જ એકાગ્ર રહે છે.
આ પ્રસંગ આપણને શીખવે છે કે નેતૃત્વમાં કે જીવનના કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં, સફળ થવા માટે વિક્ષેપોથી દૂર રહીને પોતાના લક્ષ્યને પ્રાથમિકતા આપવી જરૂરી છે.
આજના સમયમાં આ તત્વનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ મહાત્મા ગાંધી છે, જેમણે અહિંસા અને સત્યના લક્ષ્ય પર જીવનભર એકાગ્રતા રાખી અને ભારતની સ્વતંત્રતા માટેનો માર્ગ સુગમ કર્યો. તેમના સામે અનેક વિરોધ, હિંસા અને કટોકટી આવી, પરંતુ તેમણે પોતાનું ધ્યાન કદી લથડવા નહોતું દીધું.
આ જ રીતે આધુનિક વ્યાપાર જગતમાં સ્ટીવ જોબ્સનું ઉદાહરણ પ્રખ્યાત છે, જેમણે એપલ કંપની માટે એક દ્રષ્ટિ રાખી અને પોતાના લક્ષ્ય પર એકાગ્ર રહેતાં નવીનતા લાવી, જેના પરિણામે ટેકનોલોજી ક્ષેત્રમાં ક્રાંતિ સર્જાઈ.
ભારતીય ક્રિકેટમાં સચિન તેંડુલકરનું જીવન પણ એ જ પાઠ આપે છે. નાની વયથી જ ક્રિકેટને જીવનનું લક્ષ્ય માનીને તેમણે અઢળક મહેનત કરી, પોતાની એકાગ્રતા જાળવી રાખી અને વિશ્વમાં ‘ક્રિકેટના ભગવાન’ તરીકે માન્યતા મેળવી.
બીજી તરફ, જ્યાં લક્ષ્ય પર એકાગ્રતા ન રહે, ત્યાં નેતૃત્વ ડગમગી જાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, કેટલાક રાજકીય નેતાઓ કે ઉદ્યોગપતિઓ ટૂંકાગાળાના લાભ કે લાલચ તરફ આકર્ષાઈને મૂળ ધ્યેયથી વિમુખ થઈ જાય છે, જેના કારણે લાંબા ગાળે તેઓ સફળતા ગુમાવે છે.
સંચાલનશાસ્ત્રમાં પણ આ જ સિદ્ધાંત માન્ય છે. સ્પષ્ટ વિઝન અને તેના પર એકાગ્રતા વિના સંસ્થા વિકસતી નથી. વિઝનરી નેતાઓ પોતાના સંગઠનને એકજ દિશામાં દોરે છે અને તે માટે ટીમને પ્રેરણા આપે છે.
કુટુંબ કે વ્યક્તિગત જીવનમાં પણ, જો આપણે નાના-નાના વિક્ષેપોને અવગણીને મુખ્ય લક્ષ્ય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ, તો સફળતા નિશ્ચિત બને છે. અર્જુનનો પંખીની આંખ પર એકાગ્રતાનો પાઠ આજના ઝડપી બદલાતા યુગમાં પણ એટલો જ પ્રાસંગિક છે, કારણ કે માહિતી અને વિકલ્પોની ભરમાર વચ્ચે જે વ્યક્તિ કે નેતા પોતાના ધ્યેયને સ્પષ્ટ રીતે ઓળખી તેના પર સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે, એ જ જીવનમાં સાચી સફળતા મેળવે છે.
(નિધિ દિવાસળીવાળા નવી પેઢીની તેજસ્વી લેખિકા છે. સુરતસ્થિત વીર નર્મદ યુનિવર્સિટીના સ્નાતક નિધિના બે પુસ્તકો કાવ્યસંગ્રહ ‘ઝરણી‘ અને ચિંતનકણિકાના સંગ્રહ ‘નિજાનંદ‘ ઉપરાંત ‘થોડામાં ઘણું’ મોટીવેશનલ સુવિચારોને પણ વાચકોએ વખાણ્યા છે. માનવ સંબંધો, સ્વભાવ અને સમાજ વ્યવસ્થા ઉપર આધારિત એક લેખમાળા એમના સોશિયલ મીડિયા ઉપર નિયમિત પ્રસિદ્ધ થાય છે. આ કોલમમાં એ મહાભારત અને ગીતા ઉપર આધારિત વહીવટ તેમજ મોટીવેશનને લગતી વાતો સરળ ભાષામાં સમજાવે છે.)
