મહાવીર જયંતિ એ જૈન સમુદાયનો એક મુખ્ય અને પવિત્ર તહેવાર છે, જે ભગવાન મહાવીરની જન્મજયંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ખાસ કરીને જૈન ધર્મના અનુયાયીઓ માટે ખૂબ જ મહત્વ ધરાવે છે અને તે ખૂબ જ શ્રદ્ધા અને ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ભગવાન મહાવીરના જન્મની 2623મી વર્ષગાંઠ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. આ વર્ષે મહાવીર જયંતિ 10 એપ્રિલના રોજ ઉજવવામાં આવી રહી છે.
મહાવીર જયંતિ શા માટે ઉજવવામાં આવે છે?
જૈન સમુદાય માટે મહાવીર જયંતિનું ઊંડું ધાર્મિક મહત્વ છે. આ દિવસ ભગવાન મહાવીરને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા અને તેમના ઉપદેશોને યાદ કરવાનો છે. ભગવાન મહાવીરને જૈન ધર્મના છેલ્લા તીર્થંકર તરીકે પૂજવામાં આવે છે. તેમને શાંતિ, અહિંસા અને સત્યનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. તેમના જીવન અને ઉપદેશોએ સમાજમાં સાચા ધર્મ અને સદ્ગુણોનો ફેલાવો કર્યો છે. ભગવાન મહાવીરે પોતાના જીવનમાં સંત જીવન જીવવાનું ઉદાહરણ રજૂ કર્યું છે. તેમનો જન્મ રાજવી પરિવારમાં થયો હતો, પરંતુ તેમણે દુન્યવી સુખોથી દૂર રહીને પોતાના જીવનનો હેતુ શોધવા માટે સંન્યાસ લીધો. 30 વર્ષની ઉંમરે તેમણે ઘર, પરિવાર અને રાજ્ય છોડી દીધું અને 12 વર્ષની કઠોર સાધના પછી, તેમને જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું.
મહાવીરનું બાળપણનું નામ શું હતું?
મહાવીર જયંતિ ભગવાન મહાવીરના જીવનની એક મહત્વપૂર્ણ વાર્તા સાથે સંબંધિત છે. ભગવાન મહાવીરનો જન્મ રાજા સિદ્ધાર્થ અને રાણી ત્રિશલાને ત્યાં થયો હતો. તેમનો જન્મ 599 બીસીઇમાં બિહારના કુંડલગ્રામમાં થયો હતો, જોકે દિગંબર જૈનો માને છે કે તેમનો જન્મ 615 બીસીઇમાં થયો હતો. બાળપણમાં તેમનું નામ વર્ધમાન રાખવામાં આવ્યું હતું. ભગવાન મહાવીરનું જીવન સત્ય, અહિંસા અને પવિત્રતાના સિદ્ધાંતોનું ઉદાહરણ છે. તેમણે પોતાના જીવનમાં ક્યારેય કોઈને દુઃખ પહોંચાડ્યું નહીં અને હંમેશા સત્યના માર્ગ પર ચાલ્યા. તેમના જીવન અને કાર્યએ જૈન ધર્મનો મજબૂત પાયો નાખ્યો.
મહાવીર જયંતીના દિવસે જૈન સમુદાયના લોકો વિવિધ ધાર્મિક વિધિઓ કરે છે. આમાંથી મુખ્ય નીચે મુજબ છે.
પવિત્ર સ્નાન – ભક્તો સવારે ઉઠીને પવિત્ર સ્નાન કરે છે.
અભિષેક – ભગવાન મહાવીરની મૂર્તિનો અભિષેક કરવામાં આવે છે અને ફૂલો ચઢાવવામાં આવે છે.
રથયાત્રા – ભક્તો ભગવાન મહાવીરની મૂર્તિને રથ પર બેસાડે છે અને સમગ્ર સમુદાયમાં ભ્રમણ કરે છે.
દાન અને મદદ – લોકો જરૂરિયાતમંદોને કપડાં અને ખોરાકનું દાન કરે છે.
ઉપવાસ – ઘણા ભક્તો આ દિવસે કડક ઉપવાસ રાખે છે.
મંદિર મુલાકાત – ભક્તો ઉપદેશ સાંભળવા અને પૂજા કરવા માટે જૈન મંદિરોની મુલાકાત લે છે.
સાત્વિક ભોજન – આ દિવસે સાત્વિક ભોજનનું સેવન કરવામાં આવે છે, જેમાં લસણ, ડુંગળી અને અન્ય તામસિક પદાર્થોનું સેવન કરવામાં આવતું નથી.
મહાવીર જયંતિ 2025: ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશો
ભગવાન મહાવીર દ્વારા ઉપદેશિત મુખ્ય સિદ્ધાંતો નીચે મુજબ છે.
અહિંસા (અહિંસા): કોઈપણ જીવંત પ્રાણીને નુકસાન પહોંચાડવાનું ટાળવું.
સત્યતા: હંમેશા સત્ય બોલો અને જૂઠાણાથી દૂર રહો.
પવિત્રતા: દુન્યવી સુખોથી દૂર આત્મનિર્ભર જીવન જીવવું.
વૈરાગ્ય: કોઈ પણ વ્યક્તિ કે ભૌતિક વસ્તુ પ્રત્યે આસક્તિ ન રાખવી.
ચોરી ન કરવી: કંઈપણ ચોરી કરવાનું ટાળો, ખાસ કરીને એવી વસ્તુઓ જે આપણને ભેટ તરીકે આપવામાં આવી નથી.
