તહવ્વુર રાણાની ગણતરી 26/11 ના મુંબઈ હુમલાના મુખ્ય કાવતરાખોરોમાં થાય છે. આ હુમલાએ આખા દેશને હચમચાવી નાખ્યો. આ દુનિયાનો સૌથી ભયાનક અને ઘાતકી આતંકવાદી હુમલો હતો. પાકિસ્તાનમાં તાલીમ પામેલા અને અતિ આધુનિક શસ્ત્રોથી સજ્જ લશ્કર-એ-તૈયબાના 10 આતંકવાદીઓએ મુંબઈમાં ભીડભાડવાળા સ્થળો પર હુમલો કર્યો. મુંબઈમાં ચાર દિવસ સુધી આતંકનો માહોલ હતો. આ હુમલામાં 160 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા અને 200 થી વધુ ઘાયલ થયા હતા. આ લેખમાં આપણે જાણીશું કે તહવ્વુર રાણા કોણ હતા, અમેરિકાએ તેમના પ્રત્યાર્પણને કેવી રીતે મંજૂરી આપી અને તેમને ભારત લાવ્યા પછી આગળની પ્રક્રિયા શું હશે?
કોણ છે તહવ્વુર રાણા?
તહવ્વુર હુસૈન રાણા પાકિસ્તાની મૂળના કેનેડિયન નાગરિક છે. તેમનો જન્મ 12 ફેબ્રુઆરી 1961ના રોજ પંજાબ (પાકિસ્તાન)ના ચિચાવતનીમાં થયો હતો. તહવ્વુર રાણાએ પાકિસ્તાનમાં મેડિકલનો અભ્યાસ કર્યો અને સેનામાં ડૉક્ટર તરીકે કામ કર્યું. આ પછી તેઓ તેમની પત્ની સાથે શિકાગો (અમેરિકા) ગયા. શિકાગોમાં રહેતા હતા ત્યારે તેમણે ઇમિગ્રેશન સેવાઓનો વ્યવસાય શરૂ કર્યો અને તે દરમિયાન તેમણે કેનેડિયન નાગરિકતા પણ મેળવી. તે મુંબઈ હુમલાના માસ્ટરમાઇન્ડ ડેવિડ કોલમેન હેડલીનો ખૂબ નજીક હોવાનું કહેવાય છે. હેડલી 26/11 હુમલાનો મુખ્ય કાવતરાખોર હતો. હેડલી અને રાણા શાળાના દિવસોથી જ મિત્રો હતા. હેડલીએ બાદમાં સ્વીકાર્યું કે તે લશ્કર-એ-તૈયબા અને પાકિસ્તાની ગુપ્તચર એજન્સી ISI માટે કામ કરતો હતો.
હેડલીને મદદ કરી
તહવ્વુર રાણા પર ડેવિડ કોલમેન હેડલીને મુંબઈમાં લક્ષ્યોની રેકી કરવામાં મદદ કરવાનો આરોપ છે. પોતાની ઇમિગ્રેશન ફર્મ દ્વારા, તેણે હેડલી માટે ભારતમાં બિઝનેસ વિઝાની વ્યવસ્થા કરી, જેના બહાને હેડલીએ હુમલાની યોજના બનાવી. હેડલીએ મુંબઈમાં તાજ હોટેલ, નરીમન હાઉસ, છત્રપતિ શિવાજી ટર્મિનસ જેવા સ્થળોનું વિડિયો રેકોર્ડિંગ બનાવ્યું હતું અને તહવ્વુર રાણાને તેની જાણ હતી. ષડયંત્રના ભાગ રૂપે ડેવિડ હેડલી કોલમેન તારદેવમાં આવેલી ઇમિગ્રેશન લો સેન્ટર નામની કંપનીના પ્રતિનિધિના વેશમાં ઘણી વખત દિલ્હી, મુંબઈ, જયપુર, પુષ્કર, ગોવા, પુણે જેવા ભારતના વિવિધ ભાગોમાં ગયો. તેવી જ રીતે તહવ્વુર રાણાએ પણ દેશના વિવિધ ભાગોમાં પ્રવાસ કર્યો હતો> તહવ્વુર રાણા, હાફિઝ સઈદ અબ્દુલ રહેમાન, ઝાકીર-ઉર-રહેમાન લખવી, મેજર ઇકબાલ, સાજિદ મીરે મુંબઈમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા (26/11) માં મદદ કરી હતી અને તેમને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. બાદમાં, ઇલ્યાસ કાશ્મીરી અને અબ્દુર રહેમાનના નિર્દેશો હેઠળ તેણે દેશના વિવિધ ભાગોમાં હુમલાઓની તૈયારી કરી, જેમાં ચાબડ હાઉસ અને નેશનલ ડિફેન્સ કોલેજ, દિલ્હીનો સમાવેશ થાય છે. આ હુમલામાં નામ આપવામાં આવેલા આરોપીઓ પાકિસ્તાનમાં છે અને બે અમેરિકાની કસ્ટડીમાં છે.
2011 માં ચાર્જશીટ દાખલ કરવામાં આવી હતી
ભારતે 26/11ના મુંબઈ હુમલામાં સંડોવણીના આધારે તહવ્વુર રાણાની ધરપકડ અને પ્રત્યાર્પણની માંગ કરી હતી. રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી (NIA) એ 2011 માં રાણા અને ડેવિડ હેડલી સહિત નવ લોકો સામે આતંકવાદ, હત્યા અને કાવતરાના આરોપો લગાવીને ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી. 1997ની ભારત-અમેરિકા પ્રત્યાર્પણ સંધિના આધારે ભારતે ઔપચારિક રીતે અમેરિકા પાસેથી તહવ્વુર રાણાના પ્રત્યાર્પણની માંગ કરી હતી.
રાણાની 2009 માં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી
ઓક્ટોબર 2009 માં શિકાગોમાં અમેરિકન ગુપ્તચર એજન્સી FBI દ્વારા તહવ્વુર રાણાની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. 2011 માં, એક યુએસ ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટે તેમને લશ્કર-એ-તૈયબાને ટેકો આપવા અને ડેનમાર્કમાં એક અખબાર પર હુમલો કરવાનું કાવતરું ઘડવા બદલ દોષિત ઠેરવ્યા હતા, પરંતુ મુંબઈ હુમલામાં સીધી સંડોવણીના આરોપમાંથી તેમને મુક્ત કર્યા હતા. તેને 14 વર્ષની સજા ફટકારવામાં આવી હતી. રાણાએ આ સજા 2020 માં પૂર્ણ કરી હતી. કોવિડ-19 ને કારણે તેની સજા વહેલી પૂર્ણ થઈ ગઈ હતી. ત્યારબાદ ભારતે પ્રત્યાર્પણ માટે નવી વિનંતી દાખલ કરી અને જૂન 2020 માં લોસ એન્જલસમાં તેની ફરીથી ધરપકડ કરવામાં આવી.
