રાજકારણના ચાણક્ય : જુઓ શરદ પવારની રાજકીય સફર

રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (NCP)ના પ્રમુખ શરદ પવારે પાર્ટી અધ્યક્ષ પદ છોડવાની જાહેરાત કરી છે. શરદ પવારે રાજીનામામાં ઘણી ભાવનાત્મક વાતો પણ કહી છે. પવારે થોડા દિવસ પહેલા આ અંગે સંકેત પણ આપ્યા હતા. પવારે પાર્ટીની બેઠક દરમિયાન આ જાહેરાત કરી હતી. શરદ પવાર મહારાષ્ટ્ર જ નહીં પરંતુ દેશના મોટા નેતાઓમાંના એક છે. શરદ પવાર માત્ર 27 વર્ષની વયે ધારાસભ્ય બન્યા હતા. તેમની રાજકીય સફર 50 વર્ષથી વધુની છે. આવી સ્થિતિમાં આજે અમે તેમની રાજકીય સફરની કહાણી જણાવીશું. તેઓ રાજકારણમાં કેવી રીતે પ્રવેશ્યા અને દેશના સૌથી ઊંચા નેતાઓમાંના એક બન્યા? આવો જાણીએ…

પુણેમાં જન્મેલા માતાએ ચૂંટણી લડી હતી

82 વર્ષીય શરદ પવારનો જન્મ 12 ડિસેમ્બર 1940ના રોજ પુણેના બારામતીમાં થયો હતો. તેમના પિતા સહકારી મંડળીમાં વરિષ્ઠ હોદ્દા પર હતા. સ્થાનિક સંસ્થાની ચૂંટણી લડનાર માતા એકમાત્ર મહિલા હતી. પૂર્વ ક્રિકેટર સદાશિવ શિંદેની પુત્રી પ્રતિભા શરદ પવારની પત્ની છે. એક ઈન્ટરવ્યુમાં પ્રતિભાએ કહ્યું હતું કે લગ્ન પહેલા શરદ પવારે માત્ર એક જ બાળકને જન્મ આપવાની શરત મૂકી હતી. શરદ 1967 થી 1990 સુધી બારામતી સીટ પર હતા, ત્યારથી આ સીટ તેમના ભત્રીજા અજિત પવાર પાસે છે. શરદ પવારની પુત્રી સુપ્રિયા સુલે 2009થી બારામતીની સાંસદ છે.

માત્ર 27 વર્ષની ઉંમરે ધારાસભ્ય બન્યા હતા

શરદ પવારે બહુ નાની ઉંમરે રાજકારણમાં સારી પકડ બનાવી લીધી હતી. જ્યારે તેઓ 27 વર્ષના હતા ત્યારે તેઓ પ્રથમ વખત ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. વર્ષ 1967માં તેઓ પ્રથમ વખત ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. આ પછી શરદ પવાર રાજકારણની ઉંચાઈએ પહોંચ્યા. રાજકારણમાં તેમના પ્રારંભિક માર્ગદર્શક તત્કાલીન પીઢ નેતા યશવંતરાવ ચવ્હાણ હતા.

ઈન્દિરા સાથે બળવો

ઈમરજન્સી દરમિયાન શરદ પવારે તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી સામે બળવો કર્યો હતો. પવારે ઈન્દિરા સામે બળવો કરીને કોંગ્રેસ છોડી દીધી હતી. વર્ષ 1978માં જનતા પાર્ટી સાથે મળીને મહારાષ્ટ્રમાં સરકાર બનાવી. રાજ્યના મુખ્યમંત્રી બન્યા. વર્ષ 1980માં જ્યારે ઈન્દિરા સરકાર પરત આવી ત્યારે તેમની સરકારને બરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ 1983માં શરદ પવારે કોંગ્રેસ સમાજવાદી પાર્ટીની રચના કરી. તે વર્ષે યોજાયેલી લોકસભાની ચૂંટણીમાં, શરદ પવાર પ્રથમ વખત બારામતીથી ચૂંટણી જીત્યા હતા, પરંતુ 1985ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં 54 બેઠકો પર તેમની પાર્ટીની જીતે તેમને રાજ્યના રાજકારણમાં પાછા ખેંચ્યા હતા. શરદ પવારે લોકસભામાંથી રાજીનામું આપ્યું અને વિધાનસભામાં વિપક્ષનું નેતૃત્વ કર્યું.

રાજીવના સમયમાં કોંગ્રેસમાં પાછા આવ્યા

વર્ષ 1987માં તેઓ તેમની જૂની પાર્ટી કોંગ્રેસમાં પાછા આવ્યા. ત્યારે રાજીવ ગાંધી વડાપ્રધાન હતા. પવાર એ દિવસોમાં રાજીવ ગાંધીની નજીક હતા. પવારને વર્ષ 1988માં શંકર રાવ ચવ્હાણની જગ્યાએ મુખ્યમંત્રીની ખુરશી મળી હતી. ચવ્હાણને વર્ષ 1988માં કેન્દ્રમાં નાણામંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા.  1990ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે 288માંથી 141 બેઠકો જીતી હતી, પરંતુ રાજકારણમાં કુશળ ખેલાડી શરદ પવાર 12 અપક્ષ ધારાસભ્યોની મદદથી સરકાર બનાવવામાં સફળ રહ્યા હતા. આ સાથે પવાર ત્રીજી વખત સીએમ બનવામાં સફળ થયા.

શરદ પવાર પણ પીએમ પદના ઉમેદવાર બન્યા

1991ની વાત છે. તત્કાલીન વડાપ્રધાન રાજીવ ગાંધીની હત્યા કરવામાં આવી હતી. દેશભરમાં વિચિત્ર સ્થિતિ સર્જાઈ હતી. વડાપ્રધાન પદને લઈને ચર્ચા થઈ હતી. ત્યારબાદ કોંગ્રેસના આગામી વડાપ્રધાન પદના ઉમેદવાર તરીકે જોવામાં આવતા ત્રણ લોકોમાં શરદ પવારનું નામ આવવા લાગ્યું. પવાર ઉપરાંત, રેસમાં અન્ય નારાયણ દત્ત તિવારી અને પીવી નરસિમ્હા રાવ હતા. 1991ની લોકસભા ચૂંટણીમાં અણધારી હારને કારણે નારાયણ દત્ત તિવારી પીએમ બનવાનું ચૂકી ગયા હતા. આ તક અન્ય વરિષ્ઠ નેતા પીવી નરસિમ્હા રાવને ગઈ જ્યારે શરદ પવારને સંરક્ષણ મંત્રાલયની જવાબદારી મળી. પરંતુ પછી શરદ પવારને મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં પાછા મોકલવામાં આવ્યા.

સોનિયા ગાંધી સાથે વિવાદ અને પોતાની નવી પાર્ટી બનાવી

આ વાત છે વર્ષ 1998 ની. મધ્ય-સમયની લોકસભા ચૂંટણી પછી શરદ પવાર વિપક્ષના નેતા તરીકે ચૂંટાયા હતા, પરંતુ જ્યારે 1999માં 12મી લોકસભાનું વિસર્જન થયું ત્યારે શરદ પવાર, પીએ સંગમા અને તારિક અનવરે સોનિયા ગાંધીના નેતૃત્વ પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા.

પવાર અને અન્ય કેટલાક નેતાઓ ઈચ્છતા ન હતા કે વિદેશી મૂળની સોનિયા પાર્ટીનું નેતૃત્વ કરે. સોનિયાનો વિરોધ કરવા બદલ તેમને પાર્ટીમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા. કોંગ્રેસમાંથી હાંકી કાઢ્યા બાદ શરદ પવારે રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (NCP)ની રચના કરી હતી.  શરદ પવારે કોંગ્રેસથી અલગ થઈને પાર્ટી બનાવી, પરંતુ 1999માં મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણીમાં જનાદેશ ન મળતાં કોંગ્રેસ સાથે હાથ મિલાવીને સરકાર બનાવી. 2004 થી 2014 સુધી પવાર સતત કેન્દ્રમાં મંત્રી રહ્યા. શરદ પવારે 2014ની લોકસભા ચૂંટણી એમ કહીને લડી ન હતી કે તેઓ પાર્ટીમાં યુવા નેતૃત્વને આગળ લાવવા માગે છે.

સૌથી યુવા મુખ્યમંત્રી, બીસીસીઆઈના પ્રમુખ પણ છે

મહારાષ્ટ્રના સૌથી યુવા મુખ્યમંત્રી બનવાનો રેકોર્ડ શરદ પવારના નામે છે. તેઓ ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ (BCCI)ના પ્રમુખ પણ રહી ચૂક્યા છે. પવાર 2005 થી 2008 સુધી BCCI ના અધ્યક્ષ હતા અને 2010 માં ICC ના અધ્યક્ષ બન્યા હતા.

કેન્સર સામેની લડાઈ જીતી, ડૉક્ટરે કહ્યું હતું- માત્ર છ મહિના જીવશે

શરદ પવાર કેન્સર સામેની લડાઈ જીતી ચૂક્યા છે. પવારે એક ટીવી ચેનલને જણાવ્યું કે 2004ની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન તેમને કેન્સર હોવાનું નિદાન થયું હતું. સારવાર માટે ન્યુયોર્ક ગયા હતા. ત્યાંના ડૉક્ટરોએ ભારતના જ કેટલાક નિષ્ણાતો પાસે જવાનું કહ્યું. ત્યારબાદ કૃષિ મંત્રી રહીને પવારે 36 વખત રેડિયેશન ટ્રીટમેન્ટ લીધી હતી.