મુંબઈ: ભારતીય વ્હિસ્કીની વિદેશમાં બોલબાલા વધી રહી છે. વર્ષ 2018માં વિશ્વમાં વેચાયેલી દર પાંચ વ્હિસ્કીમાંથી ત્રણ એટલે કે 60 ટકા ભારતીય બનાવટની હતી. હાઈવે પર શરાબના વેચાણ પર પ્રતિબંધ અને રેગ્યુલેટરીના મુદ્દાના લીધે વ્હિસ્કીનું વેચાણ ઘટ્યું હતું પરંતુ હવે છેલ્લાં ચાર વર્ષમાં તેણે 11 ટકાના દરે વૃદ્ધિ નોંધાવી હતી. વાસ્તવમાં 2014થી 2018 દરમિયાન ભારતીય વ્હિસ્કીનું બજાર 50 ટકાથી વધારે દરે વિકસ્યું છે, આ બજાર વૈશ્વિક શરાબ બજાર કરતાં ત્રણ ગણા ઊંચા દરે વધ્યું હતું.
વ્હિસ્કી, વોડકા, જિન, રમ અને બ્રાન્ડીમાં કુલ 17.6 કરોડ કેસિસ વેચાયા હતાં. તેમાં દર પાંચ માંથી એક હિસ્સો ભારતીય વ્હિસ્કીનો હતો એમ ઇન્ટરનેશનલ વાઇન એન્ડ સ્પિરિટ્સ રિસર્ચ (IWSR)ના છેલ્લા આંકડામાં જણાવાયું હતું. રેન્કિંગવાળી બધી બ્રાન્ડ વર્ષે દસ લાખ કેસિસ કરતાં પણ વધુ વેચાણ કરે છે.
ભારતીયોને સ્ટ્રોંગ શરાબ ગમે છે, જે તેમને તાત્કાલિક કિક આપે. તેના લીધે ભારતમાં વ્હિસ્કી બાય-ડિફોલ્ટ પસંદગી છે. જોકે દક્ષિણ ભારત તેમાં અપવાદ છે. ત્યાં બ્રાન્ડીની માંગ વધારે છે. આ ઉપરાંત વ્હાઇટ સ્પિરિટ્સ સામાન્ય રીતે કોકટેઇલ ડ્રિન્ક તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે.
ભારતમાં ચીનના બૈજુ કે રશિયાના વોડકા જેવો પોતાનો આગવો દારૂ નથી. પરંતુ બજારમાં સ્થાનિક રીતે ઉત્પાદિત શરાબ અને યુરોપિયન સ્પિરિટ્સના સ્વીકારેલા વર્ઝન છે, જેને ઇન્ડિયન-મેડ ફોરેન લિકર કે આઇએમએફએલ કહેવાય છે. એબીડી, યુનાઇટેડ સ્પિરિટ્સ અને પરનોડ રિકાર્ડ બ્રાન્ડ્સની માલિકી ધરાવે છે અને તે ભારતમાં વ્હિસ્કીના સેગમેન્ટમાં લગભગ 90 ટકા જેટલો હિસ્સો ધરાવે છે.
ગયા વર્ષે વૃદ્ધિનું કારણ 2017નો નીચો બેઝ હતો, જ્યારે કેટલીક ભારતીય વ્હિસ્કી બ્રાન્ડે નાનો ઘટાડો નોંધાવ્યો હતો, તેનું કારણ એ છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ નજીક આલ્કોહોલ વેચવા પર પ્રતિબંધ મૂકતા દેશના 30,000 જેટલા દારૂના વેન્ડરમાંથી ત્રીજા ભાગના બંધ થઈ ગયા હતા. તેના લીધે બિયર અને સ્પિરિટ્સની માંગમાં ઘટાડો થયો હતો.
કોર્ટે તેના પછીના આદેશમાં સ્પષ્ટતા કરી હતી, દારૂ વેચાણના નિયમો હળવા બનાવ્યા હતા અને કેટલાય આઉટલેટને ફરીથી શરૂ કરવા મંજૂરી આપી હતી. જોકે પશ્ચિમ બંગાળ, છત્તીસગઢ અને ઝારખંડની બદલાયેલી નીતિના લીધે દારૂનું વેચાણ ફક્ત સરકારી માલિકીના નિગમો જ દ્વારા થાય છે, આવું જ દિલ્હી, રાજસ્થાન, કેરળ અને તામિલનાડુ જેવા રાજ્યમાં છે અને તેના લીધે તેના અંગેની અનિશ્ચિતતામાં વધારો થયો હતો.
