આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર ભારતના વધતા જોખમે ચીનના ચહેરા પર દબાણ લાવી દીધું છે. અમેરિકા અને ભારતની વધતી જતી મિત્રતાએ બેઇજિંગને નવો તણાવ આપ્યો છે. સંરક્ષણ સહયોગના મામલે અમેરિકાએ ભારતને ઓફર આપી છે. જો કે ભારતે તેને સ્વીકારવું કે નહીં તે અંગે હજુ સુધી કોઈ નિર્ણય લીધો નથી, પરંતુ પહેલેથી જ ચીનની ઊંઘ હરામ થઈ ગઈ છે. વાસ્તવમાં અમેરિકા ઈચ્છે છે કે ભારત ‘નાટો પ્લસ’માં સામેલ થાય. આનો અર્થ એ છે કે જો ભારત આ જૂથમાં જોડાય છે, તો યુદ્ધની સ્થિતિમાં અમેરિકા અને અન્ય યુરોપિયન દેશો, જે તેના સભ્ય છે, મદદ માટે આગળ આવશે. PM મોદીની 22 જૂને અમેરિકાની મુલાકાત પહેલા યુએસ એમ્બેસેડર એરિક ગ્રાસેટ્ટીએ આ પ્રસ્તાવ પર કહ્યું હતું કે, ‘એનીથિંગ ઓન ધ ટેબલ’ એટલે કંઈ પણ થઈ શકે છે.
ડર ચીનને સતાવે છે
ચીન વારંવાર તાઈવાનને આંખ બતાવવામાં વ્યસ્ત છે. અમેરિકાએ તાઈવાનની રક્ષા કરવી તેની ફરજ ગણાવી છે. ચીનની આક્રમકતાનો સામનો કરવા માટે અમેરિકાએ તાજેતરમાં યુએસ હાઉસ કમિટીમાં નાટો પ્લસનો પ્રસ્તાવ પસાર કર્યો છે. જો ભારત નાટો પ્લસમાં સામેલ થશે તો તેને એશિયામાં મજબૂત ભાગીદાર મળશે અને તે વધુ સારી રણનીતિ બનાવી શકશે. ચીને તેના સત્તાવાર મીડિયા ગ્લોબલ ટાઈમ્સમાં આ ‘ડર’ વ્યક્ત કર્યો છે. તેમણે કહ્યું છે કે જો ભારત નાટો પ્લસ તરફ ઝુકાવશે તો તેનાથી નવી દિલ્હીની સ્વાયત્તતા, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્થિતિ અને પડોશી દેશો સાથેના સંબંધોને ઘણું નુકસાન થશે.
‘અમેરિકા રશિયા જેવી સ્થિતિ સર્જવા માંગે છે’
ગ્લોબલ ટાઈમ્સે એક નિષ્ણાતને ટાંકીને કહ્યું છે કે અમેરિકાની વાસ્તવિક ચાલ કંઈક બીજી છે. અમેરિકા એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં રશિયા જેવું મોડલ લાગુ કરવા માંગે છે. ભારત પોતાનો પ્રભાવ વધારવા માટે અમેરિકા અને નાટોના માળખાનો પણ ઉપયોગ કરવા માંગે છે.
ભારતને સીધી ‘ધમકી’
ચીને પણ આડકતરી રીતે ભારતને ધમકી આપી છે. ચીનના નિષ્ણાતે કહ્યું કે ભવિષ્યમાં નાટો સાથે ભારતના સહયોગની શક્યતાને નકારી શકાય નહીં. પરંતુ જો આવું થશે તો તેનો અર્થ એ થશે કે અમેરિકા ચીન સાથે સ્પર્ધા કરવા ભારતને સીધું દબાણ કરશે. ભારતે રશિયા સાથે લાંબા ગાળાના સારા સંબંધો જાળવી રાખવા જોઈએ અને અમેરિકાથી અંતર રાખવું તેના માટે સારું રહેશે.
નાટો પ્લસ શું છે
નાટો પ્લસમાં અમેરિકા સિવાય પાંચ દેશો છે. ઓસ્ટ્રેલિયા, જાપાન, ન્યુઝીલેન્ડ, ઈઝરાયેલ અને દક્ષિણ કોરિયા પણ આ ગ્રુપમાં છે. અમેરિકા સાથેના સંરક્ષણ કરાર મુજબ યુદ્ધની સ્થિતિમાં તમામ દેશો એકબીજાની મદદ માટે એકસાથે આવશે.
ભારત માટે ફાયદા અને ગેરફાયદા
જો ભારત આ જૂથમાં જોડાય છે, તો સૌથી મોટો ફાયદો એ થશે કે ચીનની બેકાબૂ ચાલ પર અંકુશ આવશે. ચીન સતત સરહદ પર ઘુસણખોરી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે અને પડોશી દેશો દ્વારા તેને ઘેરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. જો કે ભારતે અત્યાર સુધી કોઈપણ જૂથમાં ન જોડવાની રણનીતિ અપનાવી છે. બીજું, ભારત તેની અર્થવ્યવસ્થાને આગળ વધારવામાં વ્યસ્ત છે. આ ગ્રૂપમાં જોડાયા બાદ તેણે અન્ય દેશોના ઝઘડામાં પણ સામેલ થવું પડશે.
