વિશ્વ બૌદ્ધિક સંપદા દિવસને વિશ્વ આઈપી દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસ દર વર્ષે 26 એપ્રિલે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ સર્જકો, શોધકો અને સાહસિકોને તેમના વિચારો અને કાર્ય માટે સન્માનિત કરવાની તક પૂરી પાડે છે. આ ઉપરાંત આ દિવસ બૌદ્ધિક સંપત્તિ (Intellectual Property) અધિકારોના મહત્વને પણ રેખાંકિત કરે છે, જે નવીનતા અને સર્જનાત્મકતાને પ્રોત્સાહિત કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
બૌદ્ધિક સંપદા અધિકારો શું છે?
બૌદ્ધિક સંપદા અધિકારો (IPR) એવા અધિકારો છે જે સર્જકોને તેમના સર્જનાત્મક કાર્યો અને શોધ પર નિયંત્રણ અને સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે. આ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તેઓ સર્જકો અને શોધકર્તાઓને તેમના કાર્યમાંથી નફો મેળવવામાં મદદ કરે છે, તેઓ નવીનતા અને સર્જનાત્મકતાને પ્રોત્સાહિત કરે છે અને લોકોને એ જાણવાનો વિશ્વાસ આપે છે કે તેઓ શોષણ કર્યા વિના તેમના કાર્યોમાં રોકાણ કરી શકે છે અને નફો કમાઈ શકે છે.
વિશ્વ બૌદ્ધિક સંપદા સંસ્થા વિશે
વર્લ્ડ ઈન્ટેલેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (WIPO) એ સંયુક્ત રાષ્ટ્રની વિશિષ્ટ એજન્સી છે જે નવી શોધો અને કલાના કાર્યોને પ્રોત્સાહન આપે છે. તે બૌદ્ધિક સંપદા (IP) માટે વૈશ્વિક નિયમો લાગુ કરે છે, જે શોધ, ડિઝાઇન, બ્રાન્ડ અને સર્જનાત્મક કાર્યોને રક્ષણ પૂરું પાડે છે. વર્લ્ડ ઈન્ટેલેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (WIPO)ની સ્થાપના 14 જુલાઈ 1967ના રોજ થઈ હતી.તેનું મુખ્ય મથક જીનીવા, સ્વિત્ઝરલેન્ડમાં છે. WIPO બૌદ્ધિક સંપદા માહિતી માટે વિશ્વસનીય વૈશ્વિક સંદર્ભ સ્ત્રોત તરીકે સેવા આપે છે. ભારત WIPO નો સભ્ય છે અને WIPO દ્વારા સંચાલિત અનેક સંધિઓનો પક્ષ છે.
વિશ્વ બૌદ્ધિક સંપદા દિવસનો ઇતિહાસ શું છે?
આ દિવસ 1970 માં વિશ્વ બૌદ્ધિક સંપદા સંસ્થા (WIPO) ની સ્થાપના કરનાર સંમેલનના અમલમાં પ્રવેશની તારીખની ઉજવણી કરે છે. આ દિવસ બૌદ્ધિક સંપદા (IP) ના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવા અને સર્જકો, શોધકો અને ઉદ્યોગસાહસિકો દ્વારા આપવામાં આવેલા યોગદાનની ઉજવણી કરવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. IP માં પેટન્ટ, કૉપિરાઇટ, ટ્રેડમાર્ક, ઔદ્યોગિક ડિઝાઇન અને ભૌગોલિક સંકેતો જેવા અધિકારોનો સમાવેશ થાય છે. આ અધિકારો નિર્માતાઓને તેમના નવા વિચારો, શોધો અને સર્જનો પર નિયંત્રણ મેળવવા અને લાભ મેળવવામાં મદદ કરે છે.
વિશ્વ બૌદ્ધિક સંપદા દિવસનું શું મહત્વ છે?
બૌદ્ધિક સંપદા દિવસ આપણને સર્જનાત્મકતા અને નવીનતાના મૂલ્યની યાદ અપાવવાની એક મહત્વપૂર્ણ તક પૂરી પાડે છે. આ દિવસનું મહત્વ નીચે મુજબ છે.
- તે સર્જનાત્મકતા અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપે છે
- આર્થિક વૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપે છે
- તેનાથી ગ્રાહકોને ફાયદો થાય છે
- તે સાંસ્કૃતિક વિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપે છે
