‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ માટે સરકાર મંગળવારે ‘બંધારણ (129મો સુધારો) બિલ 2024’ અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ કાયદા (સુધારા) બિલ 2024ને સંસદમાં રજૂ કરી હતી. લોકસભામાં જોરદાર હોબાળો વચ્ચે મામલો વિભાગ સુધી પહોંચ્યો અને ત્યારપછી આ બિલ ગૃહમાં રજૂ થઈ શકે છે. એક દેશ, એક ચૂંટણી પર રાજકીય પક્ષોના અલગ-અલગ અવાજો સંભળાયા. કાયદા પ્રધાન અર્જુન રામ મેઘવાલે આ બિલને ગૃહમાં રજૂ કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. કોંગ્રેસથી લઈને તમામ વિરોધ પક્ષોએ આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. શિવસેના અને તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી) જેવા એનડીએના ઘટકો ખુલ્લેઆમ બિલની તરફેણમાં ઉભા જોવા મળ્યા હતા. આ બિલ વિભાજન પછી રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને તે પછી તેને જેપીસીમાં મોકલવામાં આવ્યું હતું પરંતુ તે પહેલાં કયા પક્ષનું સ્ટેન્ડ શું હતું?
કોંગ્રેસે વિરોધ કર્યો હતો
કોંગ્રેસ વતી મનીષ તિવારીએ એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણીની જોગવાઈ માટે લાવવામાં આવેલા બંધારણ સુધારા બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. મનીષ તિવારીએ કહ્યું કે બંધારણ (129મો સુધારો) બિલ અને કેન્દ્ર શાસિત કાયદા સંશોધન બિલ બંધારણની સાતમી અનુસૂચિ અને તેના મૂળભૂત માળખાની વિરુદ્ધ છે. બંધારણની કેટલીક વિશેષતાઓ છે જેમાં સુધારો કરવાની સંસદની સત્તાની બહાર છે. સંઘવાદનો ઉલ્લેખ કરતાં તેમણે આ બિલને બંધારણના મૂળભૂત માળખા પર હુમલો ગણાવ્યો હતો.
લોકસભામાં વિપક્ષના નાયબ નેતા ગૌરવ ગોગોઈએ કહ્યું કે ચૂંટણી પંચને માત્ર એટલી સત્તા આપવામાં આવી છે કે કેવી રીતે દેખરેખ રાખવી અને કેવી રીતે મતદાર યાદી તૈયાર કરવી. જ્યારે પણ રાષ્ટ્રપતિ સલાહ લે છે ત્યારે તેઓ કેબિનેટની સલાહ લે છે તો ક્યારેક રાજ્યપાલ પાસેથી. આ બિલમાં ચૂંટણી પંચ સાથે પરામર્શની વાત છે જે ગેરબંધારણીય છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ પહેલીવાર એવો કાયદો લાવ્યા છે કે રાષ્ટ્રપતિ પણ ચૂંટણી પંચની સલાહ લેશે. અમે આનો વિરોધ કરીએ છીએ.
ગૌરવ ગોગોઈએ એમ પણ કહ્યું કે આ બિલ દ્વારા રાષ્ટ્રપતિને વધુ સત્તા આપવામાં આવી છે. રાષ્ટ્રપતિ હવે કલમ 82A દ્વારા વિધાનસભા ભંગ કરી શકે છે. આ વધારાની સત્તા રાષ્ટ્રપતિની સાથે ચૂંટણી પંચને આપવામાં આવી છે. તેમણે નીતિ આયોગના રિપોર્ટના આધારે આ પગલું ભરવામાં આવ્યું હોવાની પણ ટીકા કરી અને કહ્યું કે તે બંધારણીય સંસ્થા નથી. તેના રિપોર્ટમાં ન જશો. 2014ની ચૂંટણીમાં 3700 કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો, આ માટે તેઓ ગેરબંધારણીય કાયદા લાવ્યા છે. ગૌરવ ગોગોઈએ કહ્યું કે જો તેઓ સમગ્ર ભારતની ચૂંટણી છીનવી લેશે તો અમે આવું થવા દઈશું નહીં. અમે તેનો વિરોધ કરીએ છીએ. આ બિલ જેપીસીને મોકલવું જોઈએ.
સપાએ ભાજપ પર નિશાન સાધ્યું
યુપીના આઝમગઢથી સમાજવાદી પાર્ટી (SP)ના સાંસદ ધર્મેન્દ્ર યાદવે બે દિવસ પહેલા બંધારણ પર થયેલી ચર્ચાનો ઉલ્લેખ કરતા સરકાર પર ઉગ્ર નિશાન સાધ્યું હતું. ધર્મેન્દ્ર યાદવે કહ્યું કે બે દિવસ પહેલા જ આ ગૃહમાં સંવિધાન બચાવવાના શપથ લેવામાં કોઈ કસર બાકી ન હતી, પરંતુ બે દિવસમાં જ બંધારણ બદલવામાં આવી રહ્યું છે. આ ગૃહમાં બાબા સાહેબથી વધુ વિદ્વાન કોઈ બેઠું નથી. બંધારણની મૂળ ભાવના વિરુદ્ધ જઈને સરમુખત્યારશાહી લાવવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. જે લોકો હવામાનને કારણે તારીખો બદલી નાખે છે અને એક સાથે આઠ બેઠકો પર ચૂંટણી યોજી શકતા નથી, તેઓ એક દેશ, એક ચૂંટણીની વાત કરે છે. ભાજપના આ લોકો સરમુખત્યારશાહી લાવવાના નવા રસ્તા શોધી રહ્યા છે. જો સરકાર એક પ્રાંતમાં આવે તો શું આખા દેશમાં ચૂંટણી થશે?
શિવસેના (UBT) અને ઓવૈસીએ શું કહ્યું?
શિવસેના (UBT)ના સાંસદ અનિલ દેસાઈએ આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે ભારતીય પ્રજાસત્તાક રાજ્યોનું સંઘ છે. આ બિલ સંઘવાદ પર હુમલો છે. AIMIMના અસદુદ્દીન ઓવૈસીએ આ બિલને બંધારણનું ઉલ્લંઘન ગણાવ્યું અને કહ્યું કે તે સંસદીય લોકશાહીનું ઉલ્લંઘન છે અને સંઘવાદનું પણ ઉલ્લંઘન છે. આ બિલ સીધું રાષ્ટ્રપતિ શૈલીના લોકતંત્ર માટે લાવવામાં આવ્યું છે. આ સૌથી મોટા નેતાના અહંકાર હેઠળ આવ્યું છે. અમે તેનો વિરોધ કરીએ છીએ.
તે જ સમયે, રાજસ્થાનના સીકરથી ડાબેરી સાંસદ અમરા રામે કહ્યું કે આ બિલ બંધારણ અને લોકશાહીને નષ્ટ કરીને તાનાશાહી તરફ આગળ વધવાનો પ્રયાસ છે. સ્થાનિક સંસ્થા રાજ્ય સરકારની છે, તમે તેને પણ લેવા માંગો છો. કારણ કે તમારું એક જ કરશે. તમે રાજ્યની વિધાનસભાઓના તમામ અધિકારો લેવા માંગો છો.
ટીઆર બાલુ-કલ્યાણ બેનર્જીએ બિલ પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા હતા
ડીએમકે સાંસદ ટીઆર બાલુએ આ બિલને બંધારણ વિરોધી ગણાવ્યું અને સંસદમાં લાવવા પર સવાલો ઉઠાવ્યા. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે સરકાર પાસે બે તૃતિયાંશ બહુમતી નથી તો તેને આ બિલ લાવવાની મંજૂરી કેવી રીતે આપવામાં આવી. તેના પર સ્પીકર ઓમ બિરલાએ કહ્યું કે મેં હજુ સુધી મંજૂરી આપી નથી. તેણે પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. સંસદ તેને મંજૂરી આપે છે, મને નહીં. ટીઆર બાલુએ પછી કહ્યું કે સરકારે આ બિલ પાછું ખેંચવું જોઈએ અને તેને જેપીસીને મોકલવું જોઈએ. ટીએમસી સાંસદ કલ્યાણ બેનર્જીએ આ બિલને બંધારણ પર હુમલો ગણાવ્યો અને તેને અલ્ટ્રા વાયરસ ગણાવ્યો.
તેમણે કહ્યું કે સ્વાયત્તતા દેશની વિધાનસભાઓને છીનવી લેશે, આ બંધારણ વિરોધી છે. આ કોઈ ચૂંટણી સુધારણા નથી, એક સજ્જનની ઈચ્છા પૂરી કરવાનો પ્રયાસ છે. NCP (SP) સાંસદ સુપ્રિયા સુલેએ કહ્યું કે આ બિલ બંધારણ વિરોધી છે. તમે ચૂંટણી પંચને ચૂંટણી કરાવવા માટે વિધાનસભા ભંગ કરવાનો અધિકાર આપી રહ્યા છો. આ બિલ કાં તો પાછું ખેંચી લેવું જોઈએ અથવા જેપીસીને મોકલવું જોઈએ. આરએસપી સાંસદ એનકે પ્રેમચંદ્રને વન નેશન, વન ઈલેક્શન બિલનો વિરોધ કરતા કહ્યું કે તેઓ મનીષ તિવારીએ ઉઠાવેલા પ્રશ્નો સાથે સહમત છે. આ બિલ રાજ્યની વિધાનસભાના કાર્યકાળમાં ફેરફાર કરવાનો અધિકાર આપે છે જે સંઘીય માળખાની વિરુદ્ધ છે. ઈન્ડિયન મુસ્લિમ લીગના સાંસદ ઈટી મોહમ્મદ બશીરે આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો.
શિવસેના-ટીડીપીએ બિલને સમર્થન આપ્યું હતું
શિવસેના (શિંદે) અને તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી) એ બિલને સમર્થન આપ્યું હતું. શિવસેના (શિંદે)ના શ્રીકાંત શિંદેએ વન નેશન, વન ઈલેક્શન બિલનું સમર્થન કરતા કહ્યું કે કોંગ્રેસને સુધારા શબ્દથી નફરત છે. આના પર વિપક્ષ તરફથી જોરદાર હોબાળો શરૂ થયો. દરમિયાન, ટીડીપી વતી કેન્દ્રીય મંત્રી ચંદ્રશેખર પેમ્માસાનીએ કહ્યું કે તેઓ કોઈપણ શરત વિના બિલનું સમર્થન કરશે. તેમણે કહ્યું કે ચૂંટણી પર રાજકીય પક્ષોનો ખર્ચ 1 લાખ કરોડને વટાવી ગયો છે. એક સાથે ચૂંટણી યોજવાથી આમાં ઘટાડો થશે.
પીએમે પોતે કહ્યું જેપીસીને મોકલો- અમિત શાહ
પ્રસ્તાવ પર ચર્ચા કરતી વખતે, ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે ટીઆર બાલુની માંગનો ઉલ્લેખ કરતા કહ્યું કે જ્યારે આ બિલ કેબિનેટમાં આવ્યું ત્યારે વડાપ્રધાને પોતે કહ્યું હતું કે તે જેપીસીને આપવામાં આવે અને તેની વિગતવાર તપાસ થવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે વધુ સમય બગાડ્યા વિના, જો પ્રધાન જેપીસી મોકલવા માટે સંમત થાય છે, તો આ ચર્ચા અહીં સમાપ્ત થઈ જશે. જ્યારે કેબિનેટ JPC રિપોર્ટ સાથે તેને ફરીથી પસાર કરશે, ત્યારબાદ ગૃહમાં તેના પર વિસ્તૃત ચર્ચા થશે. કાયદા મંત્રીએ કહ્યું કે તેઓ ચોક્કસપણે તેને JPC પાસે મોકલવાનો પ્રસ્તાવ મૂકશે. જે પણ ચર્ચા થઈ છે તેના જવાબમાં હું જેપીસીની રચના વિશે વાત કરીશ.
