મણિપુર હાઈકોર્ટે અનુસૂચિત જનજાતિની યાદીમાં મૈતેઈ સમુદાયનો સમાવેશ કરવાના પોતાના આદેશને રદ કરી દીધો છે. કોર્ટે આખો ફકરો કાઢી નાખવાનો આદેશ આપ્યો છે જેમાં SCST યાદીમાં મૈતેઈ સમુદાયનો સમાવેશ કરવા માટે વિચારણા કરવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી. હાઈકોર્ટનું માનવું છે કે આ ફકરો સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચના સ્ટેન્ડની વિરુદ્ધ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ આદેશ મણિપુરમાં થયેલી હિંસાનું મુખ્ય કારણ હતું.
મણિપુર હાઈકોર્ટ દ્વારા 27 માર્ચ 2023ના રોજ મૈતેઈ સમુદાયને લઈને આપવામાં આવેલા નિર્ણય સામે રાજ્યમાં ઘણો વિરોધ થયો હતો. બાદમાં અરજદારો વતી રિવ્યુ પિટિશન દાખલ કરવામાં આવી હતી કે કોર્ટે તેના આદેશના ફકરા 17(3)માં સુધારો કરવો જોઈએ. ગુરુવારે આ અરજી પર સુનાવણી કરતી વખતે જસ્ટિસ ગોલમેઈ ગફુલશીલુની સિંગલ જજની બેન્ચે હાઈકોર્ટના જૂના આદેશને રદ કર્યો હતો.
ગયા વર્ષે માર્ચમાં મણિપુર હાઈકોર્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલા આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે રાજ્ય સરકારે મૈતેઈ સમુદાયને એસસીએસટીનો દરજ્જો આપવા પર વિચાર કરવો જોઈએ. આ અંગે વાંધો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો. આ પછી વિરોધ પ્રદર્શનો થયા હતા. આ પ્રદર્શનો મે મહિનામાં હિંસામાં ફેરવાઈ ગયા હતા. મણિપુર હાઈના જસ્ટિસ ગૈફુલશીલુએ, અનુસૂચિત જનજાતિની સૂચિમાં સુધારો કરવા માટે ભારત સરકારની નિર્ધારિત પ્રક્રિયાને ટાંકીને, આ નિર્ણયને જૂના નિર્ણયમાંથી દૂર કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો.
હાઈકોર્ટે બંધારણીય બેંચની ટિપ્પણી યાદ અપાવી
મણિપુર હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ ગૈફુલશિલુએ કહ્યું કે ગયા વર્ષે લેવાયેલા નિર્ણયની સમીક્ષા કરવાની જરૂર છે, કારણ કે આ નિર્ણય સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચમાં કરવામાં આવેલી ટિપ્પણીઓ વિરુદ્ધ છે. સુપ્રીમ કોર્ટે તેની નવેમ્બર 2000ની ટિપ્પણીમાં નોંધ્યું હતું કે અદાલતો આ પ્રશ્નનો સામનો કરવા માટે અધિકારક્ષેત્રનો વિસ્તાર કરી શકતી નથી અને ન કરવી જોઈએ. ચોક્કસ જાતિ, પેટાજાતિ; કલમ હેઠળ જારી કરાયેલા રાષ્ટ્રપતિના આદેશમાં ઉલ્લેખિત કોઈપણ એક એન્ટ્રીમાં સમાવવામાં આવેલ આદિજાતિ અથવા પેટા-જનજાતિનો સમૂહ અથવા ભાગ. 341 અને 342 ખાસ કરીને જ્યારે ઉપરોક્ત લેખની કલમ (2) સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે સંસદ દ્વારા બનાવેલા કાયદા સિવાય ઉપરોક્ત આદેશોમાં ફેરફાર અથવા ફેરફાર કરી શકાતા નથી.
નિર્ણય બાદ હિંસા ફાટી નીકળી હતી
27 માર્ચ, 2023ના રોજ મણિપુર હાઈકોર્ટ દ્વારા આદેશ આપવામાં આવ્યા બાદ રાજ્યમાં હિંસા ફાટી નીકળી હતી. આ પછી, હાઈકોર્ટના નિર્દેશને પડકારવા માટે ઘણી સમીક્ષા અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. તે જ વર્ષે 17 મેના રોજ, સર્વોચ્ચ અદાલતે હાઈકોર્ટના આ આદેશને અપ્રિય ગણાવ્યો હતો અને કથિત અયોગ્યતાને કારણે આ આદેશ પર સ્ટે મૂકવાનું વિચાર્યું હતું.
