WHOએ મંકીપોક્સ વાયરસને વૈશ્વિક આરોગ્ય કટોકટી જાહેર કરી છે. વર્ષ 2022 પછી બીજી વખત આ રોગને વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય કટોકટી જાહેર કરવામાં આવી છે. આફ્રિકામાં મંકીપોક્સ વાયરસના ઝડપથી વધી રહેલા કેસોને ધ્યાનમાં રાખીને આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. આ વર્ષે આફ્રિકામાં મંકીપોક્સના લગભગ 30 હજાર કેસ નોંધાયા છે અને 600 લોકોના મોત થયા છે. વર્ષ 2022 માં જ્યારે આ વાયરસને વૈશ્વિક આરોગ્ય કટોકટી જાહેર કરવામાં આવી હતી, ત્યારે આ રોગ 116 દેશોમાં ફેલાયો હતો અને લગભગ 1 લાખ કેસ નોંધાયા હતા.
હવે ફરી મંકીપોક્સના કેસ ઝડપથી વધી રહ્યા છે, જોકે આ વખતે આફ્રિકામાં જ વધુ કેસ સામે આવી રહ્યા છે. પરંતુ વધતા ખતરાને જોતા WHO એ પહેલાથી જ વિશ્વના તમામ દેશોને એલર્ટ કરી દીધા છે. આશંકા છે કે આ રોગ આફ્રિકા સિવાય અન્ય ખંડોમાં પણ ફેલાઈ શકે છે. વર્ષ 2022 થી મંકીપોક્સના કેટલાક કેસ નોંધાઈ રહ્યા છે, પરંતુ કેસ ઓછા હોવાથી આ રોગ પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું ન હતું. ગયા વર્ષે પણ અમેરિકા અને ચીનમાં મંકીપોક્સના કેસ નોંધાયા હતા. આ પછી, 2024 ની શરૂઆતથી આફ્રિકન દેશોમાં કેસ સતત વધી રહ્યા છે.
મંકીપોક્સ વાયરસ શું છે?
મંકીપોક્સ એ વાયરસથી થતો રોગ છે. આ ફોલ્લીઓ અને ફ્લૂ જેવા લક્ષણોનું કારણ બને છે. તમે આ ચેપગ્રસ્ત પ્રાણી પાસેથી પણ મેળવી શકો છો. જો કે, મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં તે વાંદરાઓથી માણસોમાં ફેલાય છે. એમપોક્સ વાયરસની બે જાતો છે – એક કે જે મધ્ય આફ્રિકાથી આવી છે (ક્લેડ I) અને એક પશ્ચિમ આફ્રિકા (ક્લેડ II) થી આવી છે. હાલમાં ક્લેડ II ના વધુ કેસ નોંધાઈ રહ્યા છે. આ તાણ ઝડપથી ફેલાય છે અને મૃત્યુનું જોખમ પણ વધારે છે.
કોને ચેપ લાગે છે?
Mpox વાયરસ કોઈપણ વ્યક્તિને ચેપ લગાવી શકે છે. આફ્રિકામાં મોટાભાગના કેસો 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં જોવા મળે છે. આ રોગ પુરૂષો (MSM) સાથે સંભોગ કરનારા પુરૂષોમાં વધુ સામાન્ય છે, પરંતુ એવા લોકોમાં પણ તેના ઘણા કિસ્સાઓ છે જેઓ આ શ્રેણીમાં આવતા નથી. આ રોગના કેસો સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં પણ જોવા મળે છે. આ ચેપ અસુરક્ષિત સંભોગ દ્વારા અને ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિની લાળ અથવા ચામડીના સંપર્કમાં આવવાથી પણ ફેલાય છે.
શા માટે મંકીપોક્સ વૈશ્વિક આરોગ્ય કટોકટી બની ગયું?
એપિડેમિયોલોજિસ્ટ ડૉ. જુગલ કિશોર કહે છે કે કોઈ પણ વાયરસ ક્યારેય દૂર થતો નથી. તેની ચેપીતા દર ચોક્કસપણે ઘટે છે. મંકીપોક્સ 2022 માં વિશ્વભરમાં ફેલાયું. આ પછી કેસ ઓછા થવા લાગ્યા, પરંતુ આ વાયરસ નાબૂદ થયો નથી. હવે ફરીથી કેસ વધી રહ્યા છે, તેથી સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. વાયરસના બીજા તાણના વધુ કેસો નોંધાઈ રહ્યા હોવાથી, તે આફ્રિકાની બહારના અન્ય દેશોમાં પણ ફેલાઈ શકે તેવી દહેશત છે. આવી સ્થિતિમાં, સાવચેત રહેવાની અને તમામ સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે. આ વાયરસના કેસ ઝડપથી વધી રહ્યા હોવાથી, કોઈપણ ખતરાની સંભાવનાને ધ્યાનમાં રાખીને મંકીપોક્સને પહેલાથી જ વૈશ્વિક આરોગ્ય કટોકટી જાહેર કરવામાં આવી છે.
