વિશ્વભરમાં 20 નવેમ્બરને વિશ્વ બાળ દિવસ (World Children’s Day) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જેમ કે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. જોકે, ભારતમાં તારીખ બદલાય છે અને આપણે 14 નવેમ્બરના રોજ ઉત્સાહપૂર્વક બાળ દિવસ ઉજવીએ છીએ. શું તમે જાણો છો કે આ પરિવર્તનમાં એક મહાન વ્યક્તિત્વ સંકળાયેલું છે?
જ્યારે આખી દુનિયા બાળકો માટે 20 નવેમ્બર પસંદ કરે છે, ત્યારે એક અબજથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ ભારત બાળ દિવસ ઉજવવા માટે 14 નવેમ્બર કેમ પસંદ કરે છે? ચાલો જાણીએ.
હકીકતમાં, આ તારીખ દેશના પ્રથમ વડા પ્રધાન પંડિત જવાહરલાલ નેહરુ અને આપણા પ્રિય બાળકો વચ્ચે ખીલેલી એક અજોડ પ્રેમકથાની સાક્ષી આપે છે. તો આપણે આ પરિવર્તન પાછળનું ભાવનાત્મક કારણ શોધી કાઢીએ, જેણે આપણા માટે બાળ દિવસની વૈશ્વિક તારીખ કાયમ માટે બદલી નાખી.
બાળ દિવસ શા માટે ઉજવવામાં આવે છે?
દર વર્ષે બાળ દિવસ 14 નવેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે કારણ કે તે ભારતના પ્રથમ વડા પ્રધાન પંડિત જવાહરલાલ નહેરુનો જન્મદિવસ છે. પંડિત નહેરુને બાળકો પ્રત્યે ઊંડો પ્રેમ અને સ્નેહ હતો. તેઓ તેમનામાં દેશનું ભવિષ્ય જોતા હતા. તેઓ માનતા હતા કે કોઈપણ રાષ્ટ્રનો પાયો મજબૂત અને શિક્ષિત બાળપણ પર રહેલો છે.
બાળકો તેમને એટલા પ્રિય હતા કે તેઓ તેમના વ્યસ્ત રાજકીય પ્રવાસો દરમિયાન પણ તેમના માટે સમય કાઢતા. બાળકો પણ તેમને ખૂબ પ્રેમ કરતા હતા અને તેમને પ્રેમથી “કાકા નહેરુ” કહેતા. તેમના ખિસ્સા હંમેશા બાળકો માટે મીઠાઈઓ અથવા ભેટોથી ભરેલા રહેતા હતા. આ ગાઢ સંબંધને કારણે જ પંડિત નહેરુના મૃત્યુ પછી તેમને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા અને બાળકો પ્રત્યેના તેમના પ્રેમને યાદ કરવા માટે, તેમનો જન્મદિવસ દેશના બાળકોને સમર્પિત કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો.
14 નવેમ્બર કેમ,20 નવેમ્બર કેમ નહીં?
એ નોંધવું રસપ્રદ છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય બાળ દિવસ 20 નવેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ 1954માં આ દિવસને સાર્વત્રિક બાળ દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો હતો. 20 નવેમ્બરની પસંદગી એટલા માટે કરવામાં આવી હતી કારણ કે 1959માં આ દિવસે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સભાએ બાળ અધિકારોની ઘોષણા અપનાવી હતી. ભારત પણ આ દિવસ ઉજવે છે, અને આ દિવસે બાળ કલ્યાણ સંબંધિત મુદ્દાઓની ચર્ચા કરવામાં આવે છે. જો કે, ભારતમાં મુખ્ય ઉજવણીઓ અને કાર્યક્રમો 14નવેમ્બરના રોજ થાય છે. આ નિર્ણયથી રાષ્ટ્રીય નેતા પ્રત્યેનો આદર અને બાળકો પ્રત્યેનો તેમનો પ્રેમ અમર થઈ ગયો.
બાળ દિવસનો હેતુ શું છે?
બાળ દિવસ ફક્ત મનોરંજન અને રજાનો દિવસ નથી, પરંતુ તેનો હેતુ ઘણો વ્યાપક છે
બાળ અધિકારોની જાગૃતિ – આ દિવસ સમાજને શિક્ષણ, આરોગ્ય, સલામતી અને રક્ષણના બાળકોના અધિકારોની યાદ અપાવે છે.
બાળ શિક્ષણ પર ભાર – ચાચા નેહરુનું સ્વપ્ન હતું કે દેશના દરેક બાળકને શિક્ષિત કરવામાં આવે. આ દિવસ આપણને આ સ્વપ્નને સાકાર કરવા પ્રેરણા આપે છે.
બાળ પ્રતિભાઓને પ્રોત્સાહન આપવું – શાળા સ્પર્ધાઓ (જેમ કે ભાષણ, નિબંધ, ચિત્રકામ અને રમતગમત) બાળકોની છુપાયેલી પ્રતિભાઓને નિખારવા અને આત્મવિશ્વાસ વધારવાની તક પૂરી પાડે છે.
બાળ કલ્યાણ પર ચર્ચા – આ દિવસ બાળ મજૂરી, કુપોષણ, ગરીબી અને બાળ દુર્વ્યવહાર જેવી ગંભીર સમસ્યાઓની ચર્ચા કરવાની અને તેમને ઉકેલવા માટે વિચાર કરવાની તક પૂરી પાડે છે.
