નવી દિલ્હીઃ દિલ્હીના ભૂગર્ભ જળમાં ભારે પ્રમાણમાં મેટલનું પ્રદૂષણ જોવા મળ્યું છે. દિલ્હીના પાણીમાં મોટા સ્તરે યુરેનિયમ, સીસું (લેડ), નાઇટ્રેટ, ક્લોરાઈડ અને ક્ષારિયતા (સેલિનિટી) હોવાના સંકેતો મળ્યા છે, એમ સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કન્ટ્રોલ બોર્ડ (CPCB)નો વાર્ષિક રિપોર્ટ કહે છે. આ પાણીની સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર આડઅસર પડે છે, ખાસ કરીને તેઓ પર જે બોરવેલ અને હેન્ડપંપના પાણી પર અવલંબિત છે.
આ મહિને જારી થયેલા રિપોર્ટ મુજબ દિલ્હીના વિવિધ વિસ્તારોમાંથી લીધેલા પાણીના નમૂનાઓમાં મોટા પ્રમાણમાં પ્રદૂષણ મળ્યું છે. દિલ્હીના પાણીમાં સીસું ખૂબ જ વધુ પ્રમાણમાં મળ્યું છે, જે બાળકોના સેન્સરી અને માનસિક વિકાસને અસર કરે છે, બ્લડ પ્રેશર વધારી શકે છે અને કિડનીની કાર્યક્ષમતા ઘટાડે છે.
પ્રી-મોન્સૂન સીઝનમાં આખા દેશમાં સૌથી વધુ પ્રદૂષિત ભૂગર્ભજળ ધરાવતાં રાજ્યોમાં દિલ્હી ત્રીજા ક્રમે રહ્યું. યુરેનિયમની બાબતમાં પણ દિલ્હીના પાણીની સ્થિતિ ચિંતાજનક છે. યુરેનિયમનું જોડાણ કિડનીને નુકસાન અને કેન્સરના જોખમ સાથે કરવામાં આવે છે.એ ઉપરાંત દિલ્હીના ભૂગર્ભ જળમાં નાઇટ્રેટનું સ્તર પણ ખતરનાક પ્રમાણમાં મળ્યું છે. માનવામાં આવે છે કે નાઇટ્રેટનું વધેલું સ્તર ખેતી, ખાતરો અને અયોગ્ય કચરા નિકાલને કારણે વધ્યું છે.
રાજધાની માટે બીજી એક ચિંતા એ છે કે અહીં સોડિયમ એડસોર્પ્શન રેશિયો (SAR) પણ ઊંચું મળ્યું છે. જ્યાં દેશનું સરેરાશ SAR 26 આસપાસ રહે છે, ત્યાં દિલ્હીના કેટલીક જગ્યાઓમાં આ આંકડો 179.8 સુધી પહોંચી ગયો છે. અહીં 34.8 ટકા નમૂનાઓ અંદાજિત મર્યાદાથી વધુ હતા. દિલ્હીમાં RSC (Residual Sodium Carbonate)ના મામલામાં પણ દેશભરમાં સૌથી ઉપર હતું—અહીં 51.1 ટકા નમૂનાઓમાં RSCનું સ્તર 2.5ની મર્યાદાથી વધુ મળ્યું.સેન્ટ્રલ ગ્રાઉન્ડ વોટર બોર્ડની 2024ની રિપોર્ટ મુજબ દિલ્હીના નમૂનાઓમાં ઇલેક્ટ્રિકલ કન્ડક્ટિવિટી (EC) પણ વધારે પ્રમાણમાં હતી,—આંકડો 23.3 ટકા સુધી ગયો. આ ઉપરાંત 16.5 ટકા નમૂનાઓમાં ફ્લોરાઈડ, 20.4 ટકામાં નાઇટ્રેટ અને 10.7 ટકા નમૂનાઓમાં યુરેનિયમ મર્યાદાથી વધુ મળ્યું છે. વર્ષ 2025માં આ પ્રદૂષણ વધુ વધી ગયું છે.
