મુંબઈ નોર્થ ઈસ્ટ( મુંબઈ ઉત્તર-પૂર્વ) લોકસભા મતવિસ્તાર મહારાષ્ટ્રની 48 સંસદીય બેઠકોમાંથી એક છે. દેશનું સૌથી મોટું બંદર આ લોકસભા મતવિસ્તારમાં આવે છે. એશિયાનું સૌથી જૂનું સ્ટોક એક્સચેન્જ, જેને બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેન્જ કહેવામાં આવે છે, તે આ લોકસભા મતવિસ્તારમાં આવે છે. આ લોકસભા મતવિસ્તારની પ્રથમ ચૂંટણી 1967માં યોજાઈ હતી. મુંબઈની આ એકમાત્ર બેઠક છે, જ્યાં ગુજરાતી અને મરાઠી વચ્ચે ભારે જંગ જામી છે. ભાજપે આ બેઠક પર ગુજરાતી મિહિર કોટેચાને ઉમેદવાર બનાવ્યા છે તો ઠાકરેની શિવસેનાએ સંજય દીના પાટીલને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે.
નોર્થ ઈસ્ટ મુંબઈ લોકસભા સીટ માટે લડાઈ તેના રસપ્રદ વળાંક પર પહોંચી છે. એકબીજાના મતદારોને આકર્ષવા માટે ભાજપના ઉમેદવાર મિહિર કોટેચા અને ઉદ્ધવ સેનાના સંજય દીના પાટીલે હિંદુ-મુસ્લિમથી ગુજરાતી વિરુદ્ધ મરાઠી કાર્ડ રમ્યા, પરંતુ મતદારો જાગૃત હોય તેવું લાગે છે. તેમની રમત કેટલી સફળ રહી તે EVM 4 જૂને કહેશે. ઉત્તર પૂર્વ મુંબઈ લોકસભા મતવિસ્તારમાંથી ઉમેદવાર બદલવો ભાજપ માટે હવે મોંઘો સાબિત થઈ રહ્યો છે. હવે ભાજપના નેતાઓને આ વાતનો અહેસાસ થવા લાગ્યો છે. નોર્થ ઈસ્ટ સીટમાં ભાંડુપ, કાંજુરમાર્ગ, વિક્રોલી અને ઘાટકોપર પશ્ચિમ વિસ્તાર શિવસેનાના કટ્ટર સમર્થકોનો વિસ્તાર માનવામાં આવે છે. સંજય પાટીલને આ વિસ્તારોમાં શિવસૈનિકોનું જબરદસ્ત સમર્થન મળી રહ્યું હોય તેવું લાગી રહ્યું છે.
ભાજપના મિહિર કોટેચાએ પણ શિવસેનાના પ્રભાવ હેઠળ આ વિસ્તારોમાં અનેક પદયાત્રાઓ અને સભાઓ કરી હતી, પરંતુ હજુ સુધી તેઓ બાળાસાહેબ ઠાકરેના મતદારોને ભાજપ તરફ આકર્ષવામાં એટલા સફળ થયા નહીં. આ વિસ્તારોમાં ભાજપની કોઈ પકડ નથી. જો કે પૂર્વ સાંસદ મનોજ કોટક ચોક્કસપણે પોતાની અંગત પકડ ધરાવે છે. સંજય પાટીલ બાળાસાહેબના સમર્થકો ન ડગમગી જાય તે માટે કામ કરી રહ્યા છે.
મુસ્લિમ ઉમેદવારથી ભાજપને ફાયદો નથી
નવભારત ટાઈમ્સના અહેવાલ પ્રમાણે મુલુંડ, ઘાટકોપર પૂર્વ વિસ્તાર ભાજપ સમર્થકોનો ગણાય છે, પરંતુ રમાબાઈ કોલોની, કામરાજ નગર સંજય પાટીલ સાથે જોવા મળે છે. માનખુર્દ શિવાજી નગર વિધાનસભા મતવિસ્તાર મુસ્લિમ પ્રભુત્વ ધરાવે છે, જ્યાં સંજય પાટીલ મજબૂત દેખાઈ રહ્યા છે. અહીં મતદારોને પ્રભાવિત કરવાની મિહિર કોટેચાની વ્યૂહરચના સફળ થતી જણાઈ નથી. જો કે મુસ્લિમ ઉમેદવારો પણ મેદાનમાં છે, પરંતુ તેનો ફાયદો ભાજપ માટે એટલો અસરકારક નથી. કોટેચા અને પાટીલના સમર્થકો અહીં ચૂંટણીને હિંદુ વિરુદ્ધ મુસ્લિમ અને ગુજરાતી, રાજસ્થાની, ઉત્તર ભારતીય વિરુદ્ધ મરાઠી બનાવવાનો ભરપૂર પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, પરંતુ હજુ સુધી તેમાં કોઈને સફળતા મળતી નથી. બંને ઉમેદવારોના લોકોનું માનવુ છે કે છ વિધાનસભા ક્ષેત્રોમાં મુલુંડ અને ઘાટકોપર પૂર્વ કોટેચામાં મોટી લીડ મળી શકે છે, જ્યારે સંજય પાટીલને ભાંડુપ, વિક્રોલી અને માનખુર્દ શિવાજી નગર વિધાનસભા ક્ષેત્રમાં મોટી લીડ મળી શકે છે.ઘાટકોપર પશ્ચિમ વિધાનસભામાં કોઈને વધારે લીડ દેખાતી નથી. ભાજપના લોકો શાંત સ્વરમાં કહેવા લાગ્યા છે કે બધું મોદી પર નિર્ભર છે.
મુંબઈ નોર્થ-ઈસ્ટ લોકસભા ક્ષેત્રમાં લગભગ 16 લાખ મતદારો છે. 6 વિધાનસભાની આ લોકસભા બેઠક મુંબઈ ઉપનગરીય જિલ્લામાં આવે છે. 1967માં કોંગ્રેસના એસજી બર્વે આ બેઠક પર ચૂંટણી જીત્યા હતા, તે જ વર્ષે અહીં પેટાચૂંટણી યોજાઈ હતી જેમાં કોંગ્રેસના ઉમેદવાર તારા ગીવિંદ સપ્રેનો વિજય થયો હતો. 1971માં પણ આ બેઠક કોંગ્રેસના કબજામાં રહી અને રાજારામ ગોપાલ કુલકર્ણી સાંસદ બન્યા. 1977 અને 1988માં જનતા પાર્ટીએ આ સીટ કબજે કરી અને પાર્ટીના ઉમેદવાર સુબ્રમણ્યમ સ્વામી સાંસદ બન્યા. 1984માં કોંગ્રેસની લહેરમાં પાર્ટીના ઉમેદવાર ગુરુદાસ કામત આ બેઠક પરથી સાંસદ બન્યા હતા.
કોંગ્રેસ અને ભાજપ વચ્ચે હાર-જીતનો ખેલ
1989 પછી આ બેઠક કોંગ્રેસ અને ભાજપ માટે જીત-હારનું મેદાન બની ગઈ. 1989માં આ બેઠક પરથી ભારતીય જનતા પાર્ટીના જયવંતીબેન મહેતા ચૂંટણી જીત્યા હતા. 1991માં કોંગ્રેસના ગુરુદાસ કામત સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. 1996માં ફરીથી ભાજપ આ બેઠક જીતવામાં સફળ રહ્યું હતું અને પાર્ટીના ઉમેદવાર પ્રમોદ મહાજન ચૂંટણી જીત્યા હતા. 1998માં કોંગ્રેસના ઉમેદવાર ગુરુદાસ કામત ફરી ચૂંટણી જીત્યા. 1999માં બીજેપીએ ફરીથી આ સીટ જીતી અને પાર્ટીના કિરીટ સોમૈયા સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા. વર્ષ 2004માં કોંગ્રેસના ગુરુદાસ કામતે આ સીટ જીતીને કોંગ્રેસના હાથમાં પાછી આપી હતી. 2009 માં જનતાએ આ બેઠક પર એનસીપીમાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો અને પક્ષના ઉમેદવાર સંજય દીના પાટીલને સાંસદ બનાવ્યા.
2014 અને 2019 ના ચૂંટણી પરિણામો
વર્ષ 2014થી આ બેઠક પર મોદી લહેરનો જાદુ ચાલ્યો અને તે ભાજપના કબજામાં ગઈ. ભાજપના કિરીટ સોમૈયા 2004માં સાંસદ બન્યા હતા. જ્યારે 2019માં ભાજપના મનોજ કોટક ચૂંટણી જીતીને સફળ રહ્યા હતા. 2014ના ચૂંટણી પરિણામોની વાત કરીએ તો ભાજપના ઉમેદવાર કિરીટ સોમૈયાએ કોંગ્રેસના ઉમેદવાર સંજય દિના પાટિલને 3,17,122 મતોથી હરાવ્યા હતા. કિરીટ સોમૈયાને 5,25,285 વોટ મળ્યા. કોંગ્રેસના સંજય દિના પાટીલને 2,08,163 મત મળ્યા હતા. 2019ની ચૂંટણીમાં ભાજપે મનોજ કિશોરભાઈ કોટકને મેદાનમાં ઉતાર્યા હતા. મનોજને 514,599 વોટ મળ્યા. તે જ સમયે, કોંગ્રેસમાંથી એનસીપીમાં જોડાયેલા સંજય દિના પાટીલને 2,88,113 વોટ મળી શકે છે. તેઓ આ ચૂંટણી 2,26,486 મતોથી હારી ગયા હતા.
કોણ છે ગુજરાતી ઉમેદવાર મિહિર કોટેચા?
મુંબઈથી કેન્દ્ર સુધી પહોંચનારા ગુજરાતી નેતાઓમાંના એક નેતા એટલે મિહિર કોટેચા. તેઓ 2019માં મુલુંડથી ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. ભાજપ મુંબઈના ઉપાધ્યક્ષ મિહિર કોટેચાએ પણ યુવા પાંખનો હવાલો સંભાળ્યો છે. વ્યવસાયે વેપારી કોટેચાએ 34 વર્ષ પહેલા ભાજપ સાથે રાજકીય ઇનિંગની શરૂઆત કરી હતી. તેઓ મહારાષ્ટ્ર ભાજપના કોષાધ્યક્ષ પણ છે. 49 વર્ષીય મિહિર કોટેચા તાજેતરના સમયમાં રાજકારણની સીડી પર ઝડપથી ચઢી ગયા છે. તેથી જ ભાજપે તેમને 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં મુંબઈ નોર્થ ઈસ્ટ સીટ પરથી પોતાના ઉમેદવાર તરીકે જાહેર કર્યા છે.
