મુંબઈ: દેશનું દરેક બાળક લતા મંગેશકરને યાદ કરે છે, જેમને ‘સ્વર સમ્રાજ્ઞી’, ‘બુલબુલે હિંદ’ અને ‘કોકિલકંઠ’ જેવા નામોથી ઓળખવામાં આવે છે. તેના ગીતોને કારણે તે લોકોના હૃદય અને મનમાં વસે છે. લતા મંગેશકર ભલે હવે આ દુનિયામાં નથી, પરંતુ તેમનો અવાજ હંમેશા શાશ્વત રહેશે. સુપ્રસિદ્ધ ગાયિકા અને ભારત રત્ન પુરસ્કાર વિજેતા લતા મંગેશકરે 6 ફેબ્રુઆરી 2022 ના રોજ મુંબઈમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા. તેણી 92 વર્ષની વયે દુનિયાને અલવિદા કહ્યું હતું. આજે લતા મંગેશકરની પુણ્યતિથિ છે, આ નિમિત્તે આખો દેશ તેમને યાદ કરી રહ્યો છે.
લતાએ પોતાનું નામ બદલ્યું હતું
તેણીએ પોતાનું નામ બદલીને એક પ્રખ્યાત પાત્ર લતિકાનું નામ રાખ્યું. જન્મ બાદ તેમનું નામ હેમા હતું. પાછળથી નામ બદલીને લતા રાખવામાં આવ્યું, જે તેમના પિતાના નાટક ‘ભાવ બંધન’ ના એક પાત્રના નામથી પ્રેરિત હતું.
પાંચ વર્ષની ઉંમરે ગાવાનું શરૂ કર્યું
તેમના પિતા થિયેટર અભિનેતા અને શાસ્ત્રીય ગાયિકા હોવાથી તેણીને ખૂબ જ નાની ઉંમરે સંગીતનો પરિચય થયો હતો અને પાંચ વર્ષની ઉંમરે જ તેણે ગાવાનું શરૂ કર્યું હતું. સ્ટારડસ્ટને આપેલા ઇન્ટરવ્યુમાં લતા મંગેશકરે કહ્યું હતું,’એવું બન્યું કે એક વાર મારા પિતાએ તેમના શાગીર્દ (શિષ્ય) ને કોઈ કામ પૂરું કરતી વખતે રાગનો અભ્યાસ કરવાનું કહ્યું. હું નજીકમાં વગાડી રહી હતી અને અચાનક શિષ્ય દ્વારા ગવાયેલા રાગની નોંધ ખોટી પડી ગઈ. અને બીજી જ ઘડીએ હું તેને ઠીક કરી રહી હતી. જ્યારે મારા પિતા પાછા ફર્યા ત્યારે તેમણે તેમની પુત્રીમાં તેમના શિષ્યની ઝલક જોઈ.’
પહેલું ગીત ક્યારેય લાઇવ થયું નહીં
1938માં નવ વર્ષની ઉંમરે લતાએ શોલાપુરના નૂતન થિયેટરમાં પોતાનું પહેલું જાહેર પ્રદર્શન આપ્યું. તેમણે 1942માં મરાઠી ફિલ્મ ‘કિતિ હસલ’ માટે પોતાનું પહેલું ગીત રેકોર્ડ કર્યું. જોકે, ફિલ્મના અંતિમ ભાગમાંથી ‘નાચુ યા ગડે, ખેલુ સારી મની હૌસ ભારી’ ગીત દૂર કરવામાં આવ્યું હતું.
લતા મંગેશકરે ક્યારેય પોતાના ગીતો સાંભળ્યા નહોતા. બોલિવૂડ હંગામા સાથે વાત કરતી વખતે લતા મંગેશકરે એકવાર કહ્યું હતું કે તે ક્યારેય પોતાના ગીતો સાંભળતી નથી કારણ કે તેને તેની ગાયકીમાં ઘણી ખામીઓ જોવા મળે છે.
નેહરુ પણ રડ્યા
તેમના દેશભક્તિના ગીતે વડા પ્રધાન નેહરુને રડાવી દીધા હતાં. લતા મંગેશકરે ‘એ મેરે વતન કે લોગોં’ ગીત 1962ના યુદ્ધમાં શહીદ થયેલા સૈનિકોને સમર્પિત કર્યું હતું. 27 જાન્યુઆરી 1963ના રોજ નવી દિલ્હીના રામલીલા મેદાનમાં તેમના દેશભક્તિના ગીતે વડા પ્રધાન નેહરુને રડાવી દીધા હતાં.
આ રેકોર્ડ તેમના નામે છે
લતા મંગેશકર પ્રતિષ્ઠિત રોયલ આલ્બર્ટ હોલમાં લાઈવ પરફોર્મ કરનાર પ્રથમ ભારતીય બન્યા. આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર આ તેમનું પહેલું પ્રદર્શન હતું.
ઘણા બધા ગીતો ગાયા
ગિનિસ બુક ઓફ રેકોર્ડ્સની 1974ની આવૃત્તિમાં તેમને સૌથી વધુ રેકોર્ડ કરાયેલા કલાકાર તરીકે સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમણે આશરે 250000 ગીતો ગાયા હતા. જોકે, મોહમ્મદ રફીએ આ દાવાનો વિરોધ કર્યો.
