‘નેશન ફર્સ્ટ’ સાથેનું ટ્રેડ વૉર વિકસતાં દેશો માટે મહાભયાનક છે!

ટ્રેડ વૉર કેટલું ભયાનક છે, તે તો સમય આવે અમેરિકા અને ચીનને સમજાશે. પણ હાલ અમેરિકા અને ચીન સામસામે આવી ગયાં છે. અમેરિકાના તમામ પગલાઓનો વળતો જવાબ ચીન સક્ષમતાથી આપી રહ્યું છે. આર્થિક સુધારા અને ફ્રી ઈકોનોમીના પાઠ ભણવાતા વિકસિત દેશો આયાત ડયૂટી લાદીને પોતપોતાના દેશની ઈકોનોમીને બચાવવા અને નેશન ફર્સ્ટની લાગણી ઉભી કરી રહ્યાં છે. ટ્રેડ વૉરની અમેરિકા કરતાં ચીનની ઈકોનોમી પર વધુ ગંભીર અસર જોવા મળશે, અને તેના છાંટા ભારત સહિત અન્ય વિકસતા જતાં દેશો પર પડી શકે છે.

ગુરુવારે જ અમેરિકાના પ્રેસિડેન્ટ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ચીનની 34 પ્રોડક્ટ પર 34 અબજ ડૉલર(2.34 લાખ કરોડ રૂપિયા)ની ડયૂટી લાદી છે અને તેનો શુક્રવારથી અમલ પણ કરાવી દીધો છે. બ્લૂમબર્ગનો રીપોર્ટ છે કે આગામી બે સપ્તાહમાં 16 અબજ ડૉલરની ટેરિફ વધુ લગાવશે. ટ્રમ્પે અગાઉ લગાવેલ ટેરિફ અને ગુરુવારે લગાવેલ ટેરિફ મળીને કુલ 550 અરબ ડૉલર સુધી પહોંચી ગઈ છે. આ રકમ ચીનના અમેરિકાના કુલ વાર્ષિક નિકાસની રકમ કરતાં વધુ છે.

અમેરિકાએ ‘નેશન ફર્સ્ટ’ની નીતિ અખત્યાર કરી છે. જે પછી ચીનની આયાત થતી પ્રોડક્ટ પર ડ્યૂટી નાંખવાની શરૂઆત કરી, તેના વળતા જવાબમાં ચીને પણ અમેરિકાથી આયાત થતી વસ્તુઓ પર ટેરિફ લાદી. આમ સીલસીલો ચાલુ થયો, અને ટ્રેડ વૉરે ભયાનક સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે. ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગે તો જાહેરમાં કહ્યું હતું કે તેઓ પોતાની ઈકોનોમીના દ્વાર ખોલવા માટે તૈયાર છે. અને તેઓ અમેરિકા સહિત ભારતની વેપાર ખાદ્ય ઓછી કરવાની દિશામાં કામ પણ કરી રહ્યા છે.

ચીનને ના છૂટકે અમેરિકાના ટ્રેડ વૉરનો જવાબ આપવો પડી રહ્યો છે. દેશના લોકો અને દેશ હિતની સુરક્ષા માટે ચીન જવાબ આપી રહ્યું છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ચીનની પ્રોડક્ટ ઈન્ડસ્ટ્રીયલ મશીનરી, મેડિકલ ડીવાઈસીસ અને ઓટો પાર્ટ્સ પર 25 ટકા જેટલી જંગી ડયૂટી લાદી છે.

તેની સાથે અમેરિકાએ ભારતની ટ્રેડ પૉલીસી પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યા હતા. તેમનો આરોપ હતો કે ભારતે અમેરિકાથી આયાત થતી કેટલીક પ્રોડક્ટ પર 100 ટકા ટેરિફ લાદી છે. જે લોકો અમેરિકાને લૂંટી રહ્યા છે, તેના દેશોને ટ્રમ્પે ધમકી આપી હતી, કે હવે બહુ લાંબુ ચાલશે નહી. ટ્રેડ બેલેન્સ કરવાની વાત કરીને ટ્રમ્પે તમામ દેશોને સંદેશો આપી દીધો હતો.

અમેરિકા તેની રીતે સાચું હોઈ શકે. આંકડા જોઈએ તો અમેરિકાને ગત વર્ષે ચીન સાથેના વેપારમાં 50 હજાર કરોડ ડૉલરનું નુકશાન ભોગવ્યું હતું. યુરોપિયન યુનિયન સાથેના વેપારમાં વીતેલા વર્ષે 15,100 કરોડ ડૉલરનું નુકશાન થયું હતું. આ બન્ને દેશો અમારી પ્રોડક્ટ પર વધારે ડયૂટી વસુલે છે. જ્યારે અમેરિકા આ દેશોની પ્રોડક્ટ પર સાવ મામુલી ડ્યૂટી વસુલે છે. આ તો અન્યાય છે જ… પણ ટ્રમ્પે વાતચીત દ્વારા રસ્તો કાઢવો જોઈએ. ટ્રેડ વૉરએ ખોટો રસ્તો છે. અમેરિકાની ઈકોનોમીને બચાવવા તેમના માટે પ્રાયોરીટી હોય પણ તેમણે સાથે બીજા દેશોની ઈકોનોમીનો પણ વિચાર કરીને પગલા લેવા જોઈએ.

અમેરિકાએ સમજી લેવું જોઈએ કે તેઓ જે પગલા ભરશે તેની અસર વિશ્વના અન્ય દેશો અને ખાસ કરીને એશિયાના દેશો પર પડશે. જેથી ટ્રેડ વૉર શરૂ કરતાં અગાઉ તેમણે વાતચીત કરવી જોઈએ. અમેરિકાના રોકાણકારોએ ભારત અને ચીનમાં જંગી મૂડીરોકાણ કર્યું છે. તેમનો પણ વિચાર કરવો જોઈએ. આયાત ડયૂટી લાદ્યા પછી વિદેશી રોકાણકારો અને ભારત અને ચીનની કંપનીઓ પર માઠી અસર પડે જ. તેમનો બિઝનેસ પણ ઘટ્યો હશે. અમેરિકાના આ ટ્રેડ વૉરને કારણે હવે કોઈ દેશ અમેરિકામાં રોકાણ કરવા કે તેની સેવા વેચવા જશે નહી. અને અમેરિકાની કંપનીઓ પણ ભારત કે ચીનમાં રોકાણ કરવા આવશે નહી. આની લાંબાગાળે ખુબ મોટી ગંભીર અસર જોવા મળશે. અમેરિકાને ભલે લાગતું હોય કે ટેરિફ વધારીને તેઓ પોતાના દેશને બચાવી લેશે, પણ લાંબાગાળે ઈકોનોમી પર ગંભીર વિપરીત અસર ઉભી થશે.

મળતાં સમાચાર મુજબ ટ્રેડ વૉરમાં રશિયા પણ કૂદી પડ્યું છે. 6 જુલાઈએ રશિયાએ અમેરિકા આયાત થતા કેટલાક સામાન પર આયાત ડયૂટી 25 ટકાથી વધારીને 40 ટકા કરી નાંખી છે.

અમેરિકન ચેમ્બર્સ ઓફ કોમર્સ ઈન ચાઈનાના ચેરમેને ગ્લોબલ ટાઈમ્સને આપેલ ઈન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું હતું કે આવી રીતના ટ્રેડ વૉરમાં કોઈ વિજેતા નહી થાય. કાઉન્ટર પ્રોડક્ટિવ આયાત ટેરિફથી ફકત અમેરિકા અને ચીનની અર્થવ્યવસ્થાઓને નુકશાન થશે. અને તેનાથી દુનિયાના તમામ દેશને અસર થશે.

અમેરિકાએ શરૂ કરેલ ટ્રેડ વૉરને કારણે ચીનમાં બિઝનેસ કરી રહેલી અમેરિકી કંપનીઓ ચિંતામાં આવી ગઈ છે. અમેરિકા અને ચીન વચ્ચેની તંગદિલીથી તેમને નવું કામ કરવામાં મુશ્કેલીઓ નડી રહી છે, અને અવિશ્વાસ સર્જાયો છે. જો આ ટ્રેડ વૉર લાંબુ ચાલશે તો બન્ને દેશોની ઈકોનોમીને નુકશાન જ થવાનું છે. તેના કરતાં બન્ને દેશો સામસામે બેસીને તેનો ઉપાય શોધી કાઢવો જોઈએ.

ફ્રી ટ્રેડ ઝોનથી દેશ અને દુનિયાનો વિકાસ શક્ય છે. ટેકનોલોજી એક દેશમાંથી બીજા દેશમાં જાય તો જ તેનો વિકાસ થાય. પણ અમેરિકા જેવા દેશે વગર વિચારે ટેરિફ વધારીને બીજી કોઈ રીતથી જ બદલો લઈ રહ્યું હોય તેમ લાગે છે. અમેરિકાને ચીનની દાદાગીરી અને આર્થિક સત્તા બનવા સામે વાંધો અને ચીન કોઈને ગાંઠતું નથી, એવા અનેક કારણો સાથે વાંકુ પડયું છે, તેનો બદલો આ રીતે લઈ રહ્યું છે. ભારત પણ રશિયા પાસેથી શસ્ત્રો ખરીદી રહ્યું છે, તેનું અમેરિકાના પેટમાં દુખે છે, તેમનું ઈનડાયરેક્ટ એવું કહેવું છે કે તમો અમેરિકા પાસેથી શસ્ત્રો ખરીદો.

અમેરિકા કોઈને કોઈ કારણસર ચીન અને ભારત તેમજ રશિયા સામે ટ્રેડ વૉર છેડીને પોતાની તાકાત દર્શાવી રહ્યું છે. અને બીજા દેશોને તેમની સમક્ષ નમાવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યું છે. ટ્રેડ વૉરની અંતે તો અમેરિકા પર જ ગંભીર અસરો થવાની છે, તેની લાંબે ગાળે અમેરિકાને ખબર પડશે, ત્યારે ખુબ મોડુ થઈ ગયું હશે. જો કે અમેરિકા કરતાં ચીન અને ભારત સહિત એશિયાના દેશો પર વિપરીત અસરો પડશે, તે તો દિવા જેવી સ્પષ્ટ વાત છે.